Special: De Stenen Wortels van Heavy Metal: Blue Öyster Cult - Secret Treaties

Special

De Stenen Wortels van Heavy Metal: Blue Öyster Cult - Secret Treaties

Door Lennert, mei 2016

Wat is de reden om een band te starten? Hobby? Frustraties afreageren? Een boodschap willen vertellen? De mogelijkheden zijn eindeloos. Wie zette je aan tot het spelen van metal? Dat zijn hoofdzakelijk grote bands uit de jaren tachtig wiens invloeden tot het heden doordreunen. Zij hebben hier op hun beurt ooit mee te maken gehad en besloten niet zomaar hun helden te kopiëren. Wie die helden zijn, is niet lastig te achterhalen, maar het betreffen artiesten wiens namen niet vaak meer genoemd worden. En dat terwijl ook zij ooit tot de rebelse jeugd behoorden en muziek maakten die de oren hun ouders tergden.

Met de nieuwe rubriek De Stenen Wortels van Heavy Metalduiken we in de veelal vergeten jaren zestig en zeventig. Tijden waarvan de meesten onder ons slechts The Beatles, The Rolling Stones, Led Zeppelin en Black Sabbath kunnen noemen. We werpen een licht op bekende én obscure platen die onze metalhelden ooit hebben bewogen om een instrument te bespelen of achter de microfoon te kruipen. Iedere maand kiezen we een album en laten we vervlogen tijden weer even herleven.

Ergens doet het pijn om Blue Öyster Cult neer te moeten zetten als 'vergeten' band, maar in de geschiedenis van de zwaardere muziek blijft deze band helaas maar al te vaak ongenoemd. Het beste voorbeeld hiervan? De band wordt niet eens aangehaald in Sam Dunns zeer uitgebreide documentairereeks Metal Evolution en dat terwijl Blue Öyster Cult met 24 miljoen verkochte albums toch zeker geen lichtgewicht is. In Nederland is het helemaal goed merkbaar, aangezien zelfs een klassieker als (Don't Fear) The Reaper hier geen hitparadenotering heeft staan. Black Sabbath en Uriah Heep hadden met Paranoid en Easy Living nog top 10-noteringen, terwijl Blue Öyster Cult niet verder dan onze tipparade is gekomen. Toch zit deze psychedelisch klinkende klassieker wel degelijk bij een groot aantal van ons in het onderbewustzijn geworteld, aangezien de track zowel binnen als buiten de metalscene veelvuldig is gecovered en ook gebruikt is voor de soundtracks van films als The Stand en Halloween. Het lied is daarnaast in 2000 door Saturday Night Live nog eens extra legendarisch gemaakt door de More Cowbell-sketch, waarin onder anderen Will Ferrell en Christopher Walken op hilarische wijze duidelijk maken waarom de koebel zo'n belangrijke rol in het nummer speelt.

(Don't Fear) The Reaper is met haar esotherische zanglijnen en psychedelische gitaarpartijen niet meteen de meest voor de hand liggende track als we spreken over Blue Öyster Cult als (proto)heavymetalband. Nee, hiervoor zouden we eerder een analyse kunnen maken van de stampende riff van Godzilla of het gierende gitaargeweld van 7 Screaming Diz-Busters, een tweetal tracks waar de roots van heavy metal overduidelijk in te horen zijn. Voor de cinefielen onder ons zou ik eveneens het samen met fantasyschrijver Michael Moorcock geschreven Veteran Of The Psychic Wars uit de toepasselijk Heavy Metal-getitelde animatiefilm kunnen noemen. Hiertegenover staan in het repertoir van de band de twee (Amerikaanse) hits Burning For You en In Thee, welke allebei vooral poppy en balladesque te noemen zijn. Want ondanks het feit dat Blue Öyster Cult wel omarmd wordt als een 'heavy' band, heeft zij in haar lange geschiedenis op albums als Spectres en Mirrors ook veelvuldig geflirt met de wat meer naar popmuziek neigende tak van rock. Het is echter juist die afwisseling in sound die Blue Öyster Cult zo'n ongelooflijk interessante band maakt, aangezien zowel de lieflijke melodiëen als de zwaarheid een prachtig mengsel maken.

Voor deze rubriek was het lastig om het juiste album te vinden, aangezien mijn persoonlijke favorieten eerder te vinden zijn in latere albums als Cultösaurus Erectus (1980), Fire Of Unknown Origin (1981), Club Ninja (1985) en Imaginos (1988). Het is echter voor de stenen roots belangrijk om te kijken naar een periode waarin deze band nog vooral bezig was met het inspireren van bands, in plaats van de periode waarin de naam al een stuk gevestigder was. De vraag is in deze rubriek dan ook: "Wat heeft Blue Öyster Cult precies betekent voor de metalscene die ons allen zo dierbaar is?" In de beginfase van de loopbaan was het voor producer Sandy Pearlman in ieder geval duidelijk dat de band het Amerikaanse antwoord op Black Sabbath moest zijn. Op het naamloze debuut is iets dergelijks te horen in een stampende track als Cities On Flames With Rock And Roll, maar de groep heeft verder al meteen een hele eigen stijl gehad die moeilijk te vergelijken was met andere bands. Allereerst zijn daar de vocalen: zanger/slaggitarist Eric Bloom nam in de begintijd het gros van de vocalen voor zijn rekening en heeft een nasale klank, maar kan tegelijkertijd krachtig, speels en gek tot waanzinnig uit de hoek komen. Hiertegenover staat de meer lieflijke/zoetgevooisde klank van sologitarist Donald 'Buck Dharma' Roeser, die vooral op de hitsingles te horen is. Met de ondersteunende (en incidentele lead)zang van de gebroeders Albert (drums) en Joe (bas) Bouchard, heeft Blue Öyster Cult een enorme hoeveelheid vocale harmonielijnen die vandaag de dag door een act als Ghost gretig gekopieerd worden. Dit geeft de band op vocaal vlak de mogelijkheid om verschillende kanten van het emotionele spectrum te raken.

Secret Treaties was in het jaar van uitkomen (1974) in de Verenigde Staten een behoorlijke hit die de status van gouden album (meer dan 500.000 exemplaren verkocht) met gemak behaalde. Waar voorganger Tyranny And Mutation al een flinke verbetering was van het wat onevenwichtige debuut, bevatte deze plaat een nog grotere collectie ijzersterke psychedelische hardrocksongs, met een flinke portie (proto)metal-elementen. Opener Career Of Evil (met tekst van punk-koningin Patti Smith) laat samen met ME 262 en Dominance And Submission vooral de rock-n'-roll invloeden goed horen met rauw gitaarspel en opzwepende orgels, waar Subhuman de meer eigenzinnige kant van de band laat horen middels de tekst:

I am becalmed, lost to nothing
Warm weather and a holocaust
Left to die by two good friends
Abandoned me and put to sleep
Left to die by two good friends
Tears of god flow as I bleed

Muzikaal gezien heeft het nummer flinke The Doors-trekjes door het slepende tempo en de grote rol van de orgels, maar onder deze zweverige laag bevinden tijdens het refrein een stampende riff en een sinistere tekst die de duistere kant van de lyriek goed weergeven. Het bekendste nummer van dit album is echter Astronomy. Een song die de band later op het album Imaginos nog een keer uitbracht werd, vergezeld met een gesproken intro van Stephen King (die een groot fan van de band is). Waar deze song in de latere variant een duidelijk onderdeel van een conceptverhaal is, is deze in de oorspronkelijke versie beduidend psychedelischer. De pianopartijen en Blooms kermende zang werken via een mysterieuze tekst, met vele verwijzingen naar constellaties en andere astronomische verschijnselen, toe naar een up-tempo solostuk waarover Bloom de songtitel schreeuwt. Gedurende het terugkerende gitaarthema zijn Joe Bochards speelse baspartijen een fantastische ondersteuning voor Roesers wonderschone gitaarspel. Vooral in de aanloop naar de afsluitende solo speelt hij een prachtige en subtiele melodielijn, die overgaat in een passage die ook vandaag de dag nog aanzet tot headbangen. Niet voor niets heeft Metallica dit nummer op Garage Inc. eer aangedaan voor de invloed die de band op hun sound heeft gehad.

Secret Treaties is onmogelijk een puur heavymetalbum te noemen, maar bevat een flink aantal van de kenmerkende elementen die door ons geliefde genre zijn opgepakt en uitgewerkt. Voor een aantal albums van deze band die het kopje 'heavy metal' wel waardig zijn, raad ik eerder Imaginos en Heaven Forbid aan, aangezien de band op deze albums vooral loodzware gitaren en relatief weinig psychedelische invloeden hanteert. Dat Blue Öyster Cult in het begin van haar lange loopbaan echter van grote invloed is geweest op de metalscene, is echter moeilijk te ontkennen. Niet alleen hebben grootheden als Metallica en Iced Earth de nummers gecovered, ook de huidige generatie occultrockbands (vergelijk Roesers gitaarspel maar eens met dat van The Devil's Blood of sla de zangpartijen van Ghost er maar eens op na) trekken grootse inspiratie uit het rijke oeuvre van deze band. Dat Blue Öyster Cult echter voornamelijk in eigen land populair is, is wat mij betreft een grove schande voor de geschiedenis van het ons zo dierbare metalgenre.

Vorige Stenen Wortels:

[ Terug naar de Artikelen ]