Special: De Stenen Wortels Van Heavy Metal: 13th Floor Elevators - The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators

Special

De Stenen Wortels Van Heavy Metal: 13th Floor Elevators - The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators

Door Ruud, januari 2016

Wat is de reden om een band te starten? Aan een hobby willen beginnen? Frustraties afreageren? Een boodschap willen vertellen? De mogelijkheden zijn eindeloos. Wie zette je aan tot het spelen van metal? Dat zijn hoofdzakelijk grote bands uit de jaren tachtig wiens invloeden tot het heden doordreunen. Zij hebben hier op hun beurt ooit mee te maken gehad en besloten niet zomaar hun helden te kopiëren. Wie die helden zijn, is niet lastig te achterhalen, maar het betreffen artiesten wiens namen niet vaak meer genoemd worden. En dat terwijl ook zij ooit tot de rebelse jeugd behoorden en muziek maakten die de oren van hun ouders tergden.

Met de rubriek De Stenen Wortels van Heavy Metal duiken we in de veelal vergeten jaren zestig en zeventig. Tijden waarvan velen onder ons slechts The Beatles, The Rolling Stones, Led Zeppelin en Black Sabbath kunnen noemen. We werpen een licht op bekende én obscure platen die onze metalhelden ooit hebben bewogen om een instrument te bespelen of achter de microfoon te kruipen. Iedere maand kiezen we een album en laten we vervlogen tijden weer even herleven.

Psychedelische rock als invloed op heavy metal? Hoe kan het zijn dat blowende hippies mede aan de wieg gestaan hebben van de hardste muziek? Aan de ‘peace and love’ heeft het niet gelegen en ook niet de grote hoeveelheden cannabis. In de metalscene heerst meer een bier- en sterkedrankcultuur. De muziek klinkt dromerig en trippy en dat is niet bepaald een correcte omschrijving van wat bands als Iron Maiden, Metallica en Slayer gedaan hebben. Toch zijn er wel degelijk overeenkomsten en sijpelen de invloeden héél af en toe nog wel door. Hoe braaf psychedelische rock soms ook mag klinken, toch moet je je bedenken dat de liefhebbers van deze subcultuur uitermate rebels waren.

Niet alleen experimenteerden zij met drugs, vrije seks en rebelse ideeën, maar zochten ze ook middelen om zich af te zetten tegen hun burgerlijke en religieuze ouders. Psychedelische muziek past perfect in dat plaatje, omdat het een verlengstuk is van het gebruik van hallucinerende drugs. Deze drugs werd natuurlijk in de jaren zestig al gezien als een gevaar voor het lichaam, maar het geestelijke risico was niet minder belangrijk. Een aantal bands flirtten openlijk of stiekem met het satanisme, wat de muziek spannender maakte. Het moet vooral de godvrezende ouders regelrechte nachtmerries hebben bezorgd dat hun kinderen hiermee speelden en zo werd alle psychedelische muziek gestigmatiseerd als satanisch. Wie zich hiermee inliet, maar ook met drugs, zocht andere bovennatuurlijke werelden op. Plaatsen waar wezens zouden zijn die niet bij het christendom horen en dus een creatie van de duivel moesten zijn.

De psychedelische rock is een uitvinding van de jaren zestig en bracht enkele wereldberoemde artiesten voort, maar de meeste oude bands zijn veelal vergeten. The Beatles is een belangrijke pion sinds het uitbrengen van Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band. Deze muziek was in 1967 zo populair dat zelfs The Rolling Stones er op een album aan meegedaan heeft. Verder mag een icoon als Jimi Hendrix niet onvermeld blijven, maar steeds minder mensen herinneren zich legendarische bands als Jefferson Airplane, Grateful Dead en 13th Floor Elevators.

13th Floor Elevators is een naam die de laatste jaren weer iets vaker opduikt. Zo ook de naam van Roky Erickson en dat is voor een groot deel te danken aan wijlen Selim Lemouchi van The Devil’s Blood. Deze band coverde op Come Reap het nummer White Faces, dat oorspronkelijk van de lp The Evil One komt. De band in kwestie is Roky Erickson And The Aliens, maar Roky was toen al een rockveteraan. Zijn carrière neemt vorm aan als hij samen met Tommy Hall in 1965 13th Floor Elevators opricht. De bandnaam is een verwijzing naar het westers bijgeloof dat 13 het ongeluksgetal is en hoge gebouwen om die reden geen dertiende verdieping hebben. De Nederlandse gebouwen reiken in die tijd nog niet zo hoog, maar veel treinstations hebben dan weer geen spoor 13. Er wordt ook beweerd dat het getal een verwijzing is naar het alfabet. De dertiende letter is de M. De M van marihuana. Je mag zelf bepalen of dit vergezocht is of niet, maar op de achterkant van de hoes van het debuut van 13th Floor Elevators wordt er gehint naar hoe de plaat tot stand gekomen is en indirect ook naar hoe er naar de muziek geluisterd moet worden:

Recently, it has become possible for man to chemically alter his mental state and thus alter his point of view (that is, his own basic relation with the outside world which determines how he stores his information) he than can restructure his thinking and change his language so that his thoughts bear more relation to his life and his problems, therefore approaching them more sanely. It is this quest for pure sanity that forms the basis of the songs of this album.

Puur psychedelisch is 13th Floor Elevators natuurlijk niet. Dat is geen enkele band. Deze muziek staat met de andere voet in de garage rock. Een fenomeen dat al veel ouder is, maar het zorgt ervoor dat dit album bij vlagen behoorlijk hard is. De opener You’re Gonna Miss Me is een pakkende rocksong met een soms krijsende Roky Erickson. Het is dit nummer dat het dichtst in de buurt komt van wat later heavy metal zou worden. Het haalde overigens de 55ste plaats in de Amerikaanse charts, wat meteen hun hoogste claim to fame zou zijn. 13th Floor Elevators is echter nooit een populaire band geweest. In zijn dagen was de band enorm vooruitstrevend en op een bepaalde manier erg invloedrijk. Janis Joplin zat op dezelfde school als Tommy Hall en heeft zelfs op het punt gestaan om bij de band te komen. Haar manier van zingen komt voor een groot deel van You’re Gonna Miss Me.

Dat wil overigens niet zeggen dat dit album enkel bestaansrecht heeft vanwege dit nummer. Er is veel meer moois te vinden op The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators. De echte psychedelische nummers komen na de opener. De Woodstock-sfeer proef je goed op Roller Coaster. Verbaas je je over dat gekke geluid op de achtergrond? Dat is Tommy Hall, de enige bespeler van de electric jug die de popmuziek rijk is. De meeste liefhebbers beschouwen hem als onmisbaar, maar daarover wil ik nog wel van mening verschillen.

Op The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators is 13th Floor Elevators in elk geval van alle markten thuis. Tot de hoogtepunten behoren ook songs als Splash I, Fire Engine en Kingdom Of Heaven. De eerste is een prachtige ballad en de tweede titel omschrijft precies de inhoud van het nummer. Kingdom Of Heaven is het meest psychedelische moment van de plaat. Het is sloom, slaperig en dromerig, maar uitermate sfeervol. Het is makkelijk voor te stellen dat de heren onder de LSD zaten tijdens te opnames. Het resultaat heeft er in elk geval niet onder geleden.

Er is geen metalband te vinden die 13th Floor Elevators zal noemen als inspirator, maar toch heeft de band absoluut wat deuren geopend. Niet alleen naar psychedelische trips en magische reizen door Wonderland, maar het was een pionier van de rockmuziek. Liefhebbers van stoner kunnen echter niet om deze band heen. Net als dat Queens Of The Stone Age, Monster Magnet en Nebula hun muzikale identiteit voor een deel aan Tommy Hall en Roky Erickson te danken hebben. Dit avontuur duurde slechts drie albums, maar wellicht zien we Roky Erickson nog een keer terug in De Stenen Wortels van Heavy Metal.

Tracklist:
1. You're Gonna Miss Me
2. Roller Coaster
3. Splash 1 (Now I'm Home)
4. Reverberation (Doubt)
5. Don't Fall Down
6. Fire Engine
7. Thru The Rhythm
8. You Don't Know (How Young You Are)
9. Kingdom Of Heaven
10. Monkey Island
11. Tried To Hide

Vorige Stenen Wortels:

[ Terug naar de Artikelen ]

Reactie op De Stenen Wortels Van Heavy Metal: 13th Floor Elevators - The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators
Door Een Metalfan op 01-01-2016 om 13:16u

En voor de fans van Ghost...Roky Erickson is zeer goed gecovered met het nummer If you have Ghost. Leuke manier om eens de aandacht te geven aan dit soort bands. Goed geschreven en ben benieuwd naar de volgende.

Reactie op De Stenen Wortels Van Heavy Metal: 13th Floor Elevators - The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators
Door appie op 02-01-2016 om 07:54u

Dit natuurlijk nog in niets vergelijkbaar met heavy metal maar freakbeat bands als 13th Floor Elevators zijn wel de opstap naar de latere proto punk bands als The Stooges en The MC-5, van daaruit is de stap naar bijvoorbeeld Motorhead al niet meer zo groot.

Reactie op De Stenen Wortels Van Heavy Metal: 13th Floor Elevators - The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators
Door Andre Smoor op 03-01-2016 om 15:57u

Mooi verhaal maar je feiten kloppen niet, de hippie beweging kwam pas na het uitbrengen van de 13th Floor Elevators plaat. Deze mannen zijn misschien wel hippies geworden, maar ze begonnen met het maken van psychedelische rock, die door de hippies is omarmt. Ik denk ook niet dat de metalbands van het eerste uur zoals een Black Sabbath zich associëren met de hippiebeweging. Sterker nog er was weinig love and peace op de eerste Sabbath platen maar dood en verderf. De leden van Black Sabbath en Judas Priest kwamen uit de staalindustrie steden en hadden in het begin dit werk zelf ook gedaan. Hippies daarentegen lagen het liefst de hele dag te blowen en voerden niks uit. Ze hebben dus geen reet met metal te maken. Wat betreft de plaat die je hebt behandeld? Ik kan er weinig mee, hoewel ik wel inzie dat de muziekstroming een klein aandeel heeft in onze favoriete muziek. Jammer dat je niet Iron Butterfly''s In-A-Gadda-Da-Vida hebt behandeld. Vooral de 17 minuten durende albumversie is een lekker trippy nummer. Bands als Slayer en Blind Guardian hebben de singleversie gecoverd en zijn daar goed in geslaagd. Besteed ook eens aandacht aan de NWOBHM bands, zij zijn het die de huidige Metalscene hebben gevormd en nooit de credits voor hebben gehad. Bands zoals Diamond Head, Trespass en Jaguar

Reactie op De Stenen Wortels Van Heavy Metal: 13th Floor Elevators - The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators
Door Lennert op 03-01-2016 om 20:56u

De hippie beweging bestaat al langer dan dat deze plaat bestaat: https://en.wikipedia.org/wiki/Etymology_of_hippie#Modern_use

Je hebt overigens een erg beperkt beeld van wat metal maakt als het vooral ''dood en verderf'' moet zijn. Ik proef de afgelopen columns van Ruud vooral een flinke portie afkeer naar hippies toe, terwijl er een flinke case gemaakt zou kunnen worden voor hoe het gebruik van geestverruimende drugs vanuit de hippie/psychedelische beweging de weg heeft vrijgemaakt voor hardere experimenteren op muzikaal vlak.

In hoeverre het zin heeft om bij ''stenen roots'' bands als Diamond Head te gaan bespreken, vraag ik me dan al helemaal af, aangezien er vrij weinig ''steen'' aan dergelijke bands is.

Gave band dat 13th Floor Elevators wat mij betreft.

Reactie op De Stenen Wortels Van Heavy Metal: 13th Floor Elevators - The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators
Door appie op 03-01-2016 om 22:17u

De hippie beweging kom voort uit de folkrock, countryrock stromingen uit met name America en zoals de meeste stromingen uit die tijd vermengden die hun muziek met psychedelische invloeden.
De meeste andere rock stromingen die in die tijd mengden met psychedelische rock worden vaak ten onrechte hippies genoemd, maar daar moet je eens een tekst over bloemetjes en vlindertjes proberen te vinden.
het is drugs gebruiken, zuipen, neuken, vreemdgaan , occulte onderwerpen en dood en verderf dat de klok slaat dus erg weinig love en peace

Reactie op De Stenen Wortels Van Heavy Metal: 13th Floor Elevators - The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators
Door Een Metalfan op 04-01-2016 om 19:34u

Hmm, afgelopen jaar bracht Buckethead de plaat Elevator uit met o.a. het nummer 13th Floor (erg goed trouwens). Ik had de link nog niet gelegd, maar die is er vast.

Reactie op De Stenen Wortels Van Heavy Metal: 13th Floor Elevators - The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators
Door Pim op 04-01-2016 om 20:26u

Gave rubriek dit, en weer een gave recensie. De manier waarop hier tot nu toe de (vermeende) vergeten invloeden van heavy metal worden behandeld vind ik erg verfrissend. Mooie aparte invalshoek en een mooie manier om de metal in het algemeen eens anders te bekijken, en ook een kans om bands te ontdekken waar je niet direct op komt. Zeker omdat het hier vaak om bands gaat die vrijwel niet bekend zijn bij het grote (metal) publiek. Klasse!

Reactie op De Stenen Wortels Van Heavy Metal: 13th Floor Elevators - The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators
Door Andre Smoor op 04-01-2016 om 20:33u

@ Lennert, jammer dat je het idee van mij hebt, dat ik een beperkt beeld van metal op nastreef. Dat klopt namelijk niet, ik heb juist een brede muzieksmaak en interesse in diverse onderwerpen. Wel knap dat je dit beeld kan halen uit een beknopte reactie. Ik had het over de eerste Black Sabbath platen, en niet over mijn interesse in dood en verderf. jouw bronvermelding van Wikipedia? Niet zo betrouwbaar die wiki, maar goed het is een hulpmiddel. En dat veel hippies helemaal niet zo vredelievend waren, dat weet ik ook wel. Ik geloof alleen niet dat de metalscene zijn sporen heeft te danken aan blowende hippies. En wat Diamond Head betreft, is het niet zo dat Metallica maar liefst 5 nummers van hun debuut heeft gecoverd, dat Dave Mustaine de riff van Am I evil heeft gebruikt in het nummer When? Veel thrashbands noemen Diamond Head als 1 van hun inspiraties, dus hoezo geen stenen wortel. Zonder de NWOBHM was de hardere rockscene waarschijnlijk een zachte dood gestorven en hadden we nu waarschijnlijk geen metal meer. De helden van het begin worden veelal vergeten of verguisd. In een muziekstroom zitten altijd pioniers, die andere inspireren, maar zelf vergeten worden. Denk daar maar eens over na redactie

Reactie op De Stenen Wortels Van Heavy Metal: 13th Floor Elevators - The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators
Door Daniel op 04-01-2016 om 20:47u

Eerste echte powerchord is volgens mij nog altijd te vinden in Old Man Going van The Pretty Things uit 1965!

Reactie op De Stenen Wortels Van Heavy Metal: 13th Floor Elevators - The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators
Door Een Metalfan op 06-01-2016 om 05:52u

Lijkt me niet juist. De Kinks waren al eerder (You Really Got Me, 1964), en zij waren alweer geïnspireerd door o.a. Link Wray (Rumble, 1958).

Reactie op De Stenen Wortels Van Heavy Metal: 13th Floor Elevators - The Psychedelic Sounds Of The 13th Floor Elevators
Door Een Metalfan op 06-01-2016 om 06:07u

Verder: Diamond Head verdient uiteraard veel aandacht en credits - maar voor deze rubriek verschenen ze natuurlijk wel wat erg laat op het toneel (1976 of zoiets?). Deze 13th Floor Elevators vind ik zelf juist wel interessanter, gegeven hun klaarblijkelijke invloed op bands als ZZ Top, en op garage rock en punk rock in het algemeen. Ik wist dat - tot nu toe - allemaal niet...