Zeven jaar; zo lang is het stil geweest rondom de Amerikaanse, instrumentale post-rockformatie Explosions In The Sky. De enige uitzondering is de release van de filmscore Big Bend (2021), maar dat is toch een andere tak van sport. Het gezelschap uit Austin, Texas - bekend van baanbrekende, emotioneel beladen meesterwerken als Those Who Tell The Truth Shall Die, Those Who Tell The Truth Shall Live Forever (2001), The Earth Is Not A Cold, Dead Place (2003) en All Of A Sudden I Miss Everyone (2007) is bovendien voor het eerst in drie jaar weer op tour. We mogen dus gerust stellen dat de groep de laatste jaren in een soort sluimerende toestand heeft geopereerd. Daar is met End, de zevende langspeler van de mannen, een eind aan gekomen.
Want hoewel de wat omineuze titel anders doet vermoeden, is Explosions In The Sky weer actiever dan ooit. Zo is de band een groot deel van het jaar op pad voor een omvangrijke tournee, die het gezelschap onlangs ook naar Utrecht voerde. En wie bij dat optreden aanwezig was, zal beamen dat Explosions In The Sky live nog altijd de kunst beheerst om zijn prachtige, uitgesponnen composities tot volle wasdom te laten komen door de manier waarop de groep speelt met dynamiek tussen ingetogen getokkel en luidruchtige gitaarcrescendos. De vraag is natuurlijk of het viertal ook nog steeds zo ontroert en fascineert met nieuw materiaal. Het in 2016 verschenen The Wilderness heeft minder emotionele impact, maar is wel lovenswaardig vanwege de vernieuwingsdrang die de band laat horen (met grotere nadruk op ambient en elektronica). Gaat de formatie met End door op de met het vorige album ingeslagen weg? Of is de plaat een terugkeer naar de grandeur van weleer?
Geen van beide, luidt het antwoord eigenlijk. End is niet helemaal een terugkeer naar het oudste werk, hoewel de band meer dan op de voorganger ruimte inbouwt voor luidruchtige climaxen, zoals in de finale van Peace Or Quiet en in delen van het mysterieuze All Mountains. Tegelijkertijd experimenteert Explosions In The Sky nog steeds met allerlei achtergronddetails, zoals in de kunstige openingstrack Ten Billion People, waardoor de muziek onder de kalme en minimalistische oppervlakte veel diepgang heeft. Ten opzichte van The Wilderness doet de band dat op End wel een stuk consistenter en coherenter. Uiteindelijk is de muziek toch vooral gent op traditionele instrumentatie, met een hoofdrol voor het subtiele, maar belangrijke drumwerk van Chris Hrasky en het fantastische gitaarwerk van Munaf Rayani en Michael James.
Wat Explosions In The Sky nog altijd voor heeft op talloze genregenoten, is het gemak waarmee de Texanen met minimale middelen de meest prachtige melodien weten te produceren. Vooral Moving On is buitengewoon mooi dankzij de perfect uitgevoerde afwisseling tussen melancholisch getokkel en stevigere passages, die tegelijkertijd een verrassend opbeurende toon hebben. Hoewel de track net vier minuten duurt, weet het kwartet een heel scala aan emoties op te wekken. Loved Ones is minstens zo mooi en bevat ook zon prachtige melodielijn, ditmaal op de piano. Het klinkt heel simpel, maar is buitengewoon effectief en als het typische gitaargetokkel invalt, is kippenvel gegarandeerd. Het afsluitende Its Never Going To Stop is de meest onderscheidende track omdat de piano hier leidend is. Het is een overwegend ingetogen en kalm, maar subliem nummer, waar de muzikaliteit van afspat.
Anno 2023 is het moeilijk, zo niet onmogelijk, om in een dermate verzadigd genre als post-rock nog een onderscheidend album af te leveren. Explosions In The Sky doet zijn status echter eer aan en levert met End een zeer fraai werkstuk af, dat elementen van oud en nieuw met elkaar verenigt. Verrassend subtiel en ingetogen, maar vol boeiende details en met nog steeds het fingerspitzengefhl voor het letterlijk en figuurlijk raken van de juiste snaar: End is een aangename herontdekking, een muzikale reis en een warm bad ineen.
Tracklist:
1. Ten Billion People
2. Moving On
3. Loved Ones
4. Peace Or Quiet
5. All Mountains
6. The Fight
7. It's Never Going To Stop
