Zaterdag

Rustig wakker worden is er deze zaterdag niet bij. De eerste band op de planken in de Koepelhal is het beenharde gezelschap Knoll, dat veertig minuten de tijd krijgt om de zaal plat te walsen. Dat lukt de Amerikanen ook in vier minuten. De podiumaankleding mag er dan wat oubollig uitzien – met grootmoeders schemerlamp als meest zichtbare attribuut – aan de mengelmoes van grindcore (denk aan Nasum), sludge en noise is helemaal niets ouderwets. Met het kersverse album As Spoken (2024) op zak gaat Knoll direct voor de strot. De nummers zijn overwegend van het type 'kort, maar krachtig'. Wat Knoll voor heeft op talloze genregenoten is het gemak waarmee de band in die korte, hyperintense tracks toch steeds van vorm verandert. Daardoor blijft het optreden boeien. De bandleden staan ontzettend strak te spelen, maar frontman Jamie Eubanks is toch wel de blikvanger. Met het grootste gemak switcht hij tussen diepe putrochels, door merg en been gaand blackmetalgekrijs, indringend gefluister en alles daar tussenin. Halverwege wordt er ook nog een trompet bijgehaald om de toch al groezelige muziek van verdere apocalyptische ondertonen te voorzien. Wat een intense en ijzersterke performance zo vroeg op de middag!

En intens zal het voorlopig nog wel even blijven met het optreden van de Amerikaanse noiserock/sludgeband Couch Slut. Blijkbaar gaf het gezelschap uit Brooklyn, New York gisteren al een verrassingsoptreden in het Skate Park, waar het er niet zachtzinnig aan is toegegaan. Althans: zoveel doen de beelden van een bebloede Amy Mills vermoeden. Mills lijkt nog enigszins te moeten bijkomen van alles. Zo geeft ze aan dat ze behoorlijk onder de drugs zit (dat zullen geen medicijnen zijn). Haar gebazel tussendoor haalt eerlijk gezegd wel een beetje het momentum uit het optreden, want op de momenten dat Couch Slut de versterkers in het rood laat schieten, gebeurt er wel wat bijzonders. Op die momenten, zoals in het log en genadeloos ploeterende Ode To Jimbo en het zeer verontrustende The Donkey - komt de lood- en loodzware, zompige sludge als een dikke modderbrij uit de boxen druipen en is er geen ontkomen aan. Ook nu beukt Mills zichzelf weer tot bloedens toe met haar microfoon. Ik weet niet of ik de muziek nog vaak thuis zal opzetten, maar met deze heftige performance zet Couch Slut zichzelf definitief op de kaart.

Vorig jaar waren we getuige van een nieuw experiment toen Alkahest, een jonge band afkomstig van de Metal Factory, zijn eerste optreden ooit gaf op Roadburn, met muziek die speciaal hiervoor werd gecomponeerd. Dat bleek een enorm succes. Hopelijk verschijnt het werk ook ooit nog in fysieke vorm. In ieder geval alle reden dus om dit experiment te herhalen. Ditmaal valt de eer te beurt aan Oneiroporea, dat zoveel als een 'reis door dromen' betekent. Volgens de vooraf aangeleverde omschrijving klinkt de muziek als een mengeling van psychedelica, progressieve rock en post-rock, met invloeden van zowel oude progressieve rockhelden als Camel en Focus, maar ook modernere psychedelische rock en metal, zoals Kairon;IRSE! en Oranssi Pazuzu. Laatstgenoemde hoor ik zeker niet terug overigens. De muziek is inderdaad wel dromerig en bij vlagen lekker psychedelisch. Zangeres Lenthe Peters doet met haar heldere stemgeluid af en toe wat denken aan Anneke van Giersbergen, maar schakelt af en toe ook over naar bijtende screams, die verrassend intens en doorleefd klinken. De composities zijn bovendien veelzijdig en zitten knap in elkaar, zeker voor zo'n jonge band. Her en der zijn nog wel wat schoonheidsfoutjes te horen – en Peters heeft af en toe de neiging om zichzelf iets te overschreeuwen - maar al met al geeft Oneiroporea een prima visitekaartje af.

Er is op voorhand weinig bekend over het speciaal voor Roadburn gecomponeerde stuk Lion Of The Lord's Elect van Kavus Torabi. Op voorhand omschrijft de creatieveling, die in de psychedelische scene bekendheid geniet van onder andere The Utopia Strong, Knifeworld, The Holy Family en Gong, het als een “grootschalig project voor zes muzikanten in drie aktes”. Daarmee kun je nog alle kanten op natuurlijk. Op het hoofdpodium zijn twee drummers te zien (waarvan de meerwaarde overigens onduidelijk is), een gitarist, een bassist en twee toetsenisten, die daarnaast nog van allerlei andere instrumenten gebruik maken. Helaas weet het optreden weinig los te maken. Deels komt dat omdat het sextet op het podium nogal in zichzelf gekeerd lijkt te opereren, maar ook in muzikaal opzicht is het niet bijster boeiend. Het klinkt als een soort psychedelische loungemuziek, met minutenlang minimalistisch gepiel. Gaandeweg komt er wel wat meer schwung in de compositie, maar het blijft meer relaxmuziek voor thuis op de bank dan voor de Main Stage. Als ik halverwege besluit om het voor gezien te houden, blijk ik niet de enige: de grote zaal is gapend leeg. Een van de weinige teleurstellingen dit festival.

Het zal bij menig vast bezoeker van Roadburn een spookbeeld zijn dat af en toe nog eens terugkomt: ellenlange rijen. Ik kan me ook nog herinneren een aantal fantastische bands gemist te hebben, zoals Oranssi Pazuzu (2016) in Het Patronaat, omdat er geen doorkomen aan is. De laatste jaren gaat dat gelukkig een stuk beter, maar vanmiddag waan ik me weer even in dat verleden, want bij Agriculture staat een belachelijk lange rij. Het zal ermee te maken hebben dat er weinig alternatieven zijn op dit moment. Als het ook nog begint te regenen, besluit ik toch maar terug te lopen naar 013 om Broeder Dieleman aan het werk te zien. De sympathieke Zeeuw stond vorig jaar ook al op de planken tijdens Roadburn en dat was een verrassend intiem optreden. Dit jaar is hij opgetrommeld als last-minute vervanger voor John Francis Flynn. En ook nu wordt het optreden gekenmerkt door een bijzondere, bijna serene sfeer. De in Zeeuws dialect gezongen nummers hebben hart en ziel en weten zonder enige opsmuk een gevoelige snaar te raken. Bijzonder is ook de bijdrage van accordeonist Baby Dee, een Amerikaanse multi-instrumentaliste en straatartieste die uiteindelijk is neergestreken in een klein dorpje in Zeeland. De muziek van Broeder Dieleman is ogenschijnlijk simpel, maar zeer ontwapenend, met ruimte voor een lach en een traan – en ik word eigenlijk met ieder optreden een beetje meer fan.

Het contrast met de Australische UBOA kon haast niet groter zijn. Dit project van Xandra Metcalfe is zelfs Artist in Residence, met drie verschillende optredens. De noise-uitbarsting van donderdag heb ik maar even overgeslagen. Het optreden van vandaag staat in het teken van het album The Origin Of My Depression (2019), een zeer persoonlijke release die draait om de mentale worstelingen van Metcalfe in haar leven met autisme, ADHD en genderdysforie. Hoe persoonlijk? Nou, de albumhoes is de verbeelding van het ziekenhuisbed waarin ze wakker werd na een zelfmoordpoging door middel van een overdosis. Zo persoonlijk dus. Wat mij betreft verdient UOBA alle lof voor de manier waarop ze muziek – in dit geval ambient, drone en noise, gebruikt als catharsis, maar helaas staat dat niet garant voor een goed optreden. In dit geval staan we vijftig minuten te kijken naar twee personen die aan wat knopjes draaien, waarbij Metcalfe af en toe wat screams over de monotone noiseklanken uitstort. Op degenen die zich ermee kunnen identificeren, zal het optreden vast een emotioneel effect hebben, maar ik vind het eerlijk gezegd behoorlijk saai.

Over het Ierse viertal Lankum zullen de meningen minder verdeeld zijn. Deze groep uit Dublin verrast vorig jaar vriend en vijand met False Lankum (2023), een plaat die het zowel bij de serieuze mainstreammuziekbladen als in verschillende undergroundscenes tot de jaarlijstjes schopt. En wie het prachtige, met weltschmerz doorspekte Go Dig My Grave hoort, weet waarom: de zeer melancholische folkklanken in combinatie met de unieke stem van Radie Peat zorgen voor kippenvel vanaf de eerste tonen. Dit viertal maakt Ierse folk op een manier die de meesten niet direct zouden associëren met het genre. Feestelijk gedruis maakt plaats voor melancholie, diepgang en bezinning. Zo horen we vanavond heel bijzondere uitvoeringen van Ierse klassiekers als The Wild Rover en The Rocky Road To Dublin, waarbij het vooral knap is hoe de sfeer van die nummers compleet anders is dan in de frivole uitvoeringen die we zo goed kennen. Voor zangeres Peat blijkt Roadburn het eerste 'metalfestival' waarop ze ooit is, maar aan de enthousiaste publieksreacties te horen, zal het voor haar voor herhaling vatbaar zijn. De Main Stage is volgepakt en blijft van begin tot eind geboeid luisteren naar dit fraaie, plechtige optreden.

De Amerikaanse artieste Sam An maakt met haar alter-ego Lana Del Rabies een intrigerende mengelmoes van industrial, gothic en ambient, die zowel duister als broeierig is. Haar optreden blijkt een van de verrassingen van vandaag. Ze staat in een soort cirkel van pulserende lichtstaven, terwijl ze repetitieve drones en grauwe industrialklanken op ons afvuurt. In combinatie met de verontrustende, spookachtige videobeelden en de hypnotiserende vocalen zorgt dat voor een beklemmende performance. Sam An zoekt regelmatig de randen van het podium op om contact met het publiek te zoeken, wat het intieme karakter van het optreden versterkt. Zo wordt het publiek langzaam meegezogen in de nachtmerrieachtige wereld van deze artieste. Enkele goed-getimede, ritmische noise-erupties komen daardoor extra hard binnen, zeker als Del Rabies daarbij ook nog eens de longen uit haar lijf krijst. Heel overtuigend!

Roadburn is geen festival van grote headliners, maar als er dit jaar één groep is die dat predicaat verdient, is het wel de Amerikaanse 'supergroep' Khanate. Het optreden van vanavond is het eerste in negentien(!) jaar. Na een lange periode van inactiviteit brengt de dronedoomgroep vorig jaar het goed ontvangen To Be Cruel (2023) uit. Ik herinner me de band echter vooral nog van de werkelijk extreem verontrustende platen Khanate (2001) en Things Viral (2003). Voor wie niet bekend is met Khanate: dit is in vrijwel alle opzichten de tegenhanger van easy listening. Alles aan Khanate doet pijn: de lood- en loodzware drumaanslagen van Tim Wyskida, de als nagels over het schoolbord krassende, dissonante riffs van gitarist Stephen O'Malley, de machinaal brommende basgitaar van James Plotkin en – bovenal – het onmenselijke gekrijs en gekerm van frontman Alan Dubin. Khanate is alsof je in de geest van een seriemoordenaar kruipt. Is de band nog steeds relevant? Na de eerste aanslagen (laten we muzikale termen als 'tonen', 'riffs' of 'melodielijnen' vanaf nu maar achterwege laten, want ze zijn in het universum van Khanate irrelevant) kan ik alleen maar volmondig 'ja' antwoorden. Dit is met afstand het meest smerige en mensonvriendelijke optreden dat ik de laatste jaren heb gezien. Het viertal staat in een cirkel naar elkaar gekeerd, terwijl Dubin zijn microfoon als een moordwapen in de aanslag houdt. En zo kan dit object ook gekwalificeerd worden, want zijn gekrijs gaat door merg en been. Khanate ploegt, knarst en schuurt vijf kwartier op oorverdovend volume alle vreugde uit de zaal weg. Het is bijna misselijkmakend in zijn fysieke onontkoombaarheid, maar o zo louterend. Een uniek optreden, extreem intens en grimmig tot op het bot.

En ja, dan is de avond nog niet voorbij. Wat kan er nu nog tegen zo'n performance op? De Amerikaanse deathmetalgroep Blood Incantation staat voor een ondankbare – en eigenlijk onmogelijke – taak. Want de technische death metal (denk aan het werk van Morbid Angel) van het gezelschap uit Denver, Colorado klinkt op plaat behoorlijk strak, maar slaat na Khanate nog geen deuk in een pakje boter. Zelfs de achttien minuten durende tour de force in de vorm van Awakening From The Dream Of Existence To The Multidimensional Nature Of Our Reality (Mirror Of The Soul) weet – hoe knap het in muzikaal opzicht ook is en hoe strak de band ook staat te musiceren – slechts gematigde interesse te wekken. Jammer, want op een ander moment zou dit optreden behoorlijk wat indruk hebben gemaakt. Aan de band zelf ligt het niet.