Nu 2023 definitief achter ons ligt, de oliebollen verteerd zijn, de vuurwerkresten weggeveegd worden en de kerstbomen opgeruimd zijn, is het de eerste maanden van 2024 nog n keer tijd om achterom te kijken naar het afgelopen muzikale jaar, voordat het vizier weer op de toekomst wordt gericht. Welke platen van vorig jaar zijn onder de radar gebleven, maar zijn interessant genoeg om alsnog in de schijnwerpers te zetten? In deze terugblikkende reeks bespreek ik tien platen uit 2023 die zeker de moeite van het beluisteren waard zijn.
De negende in deze serie is de meest recente release van het Amerikaanse Panopticon, een band die vooral bij de liefhebbers van atmosferische folk/black geen onbekende is. Er zijn weinig groepen die de leegte van Agalloch kunnen opvullen, maar deze band komt misschien wel het dichtst in de buurt. Met het dubbelalbum The Scars Of Man On The Once Named Wilderness I And II (2018), waarvan de eerste schijf stemmige, diep in de natuur gewortelde black metal bevat en waarvan de tweede cd bestaat uit een schitterende collectie pure folk- en americanasongs, heeft Panopticon een meesterwerk afgeleverd. Het hierop volgende ...And Again Into The Light (2021) is goed, maar iets minder speciaal en heeft uiteindelijk misschien niet de aandacht gekregen die de plaat nodig heeft om volledig tot wasdom te komen.
Ook het eind november verschenen The Rime Of Memory, de tiende langspeler van Panopticon, is zeker geen toegankelijk album. De ambitie is echter zeer duidelijk hoorbaar. Met een speelduur van vijf kwartier, verdeeld over vijf kolossale nummers en n intro, is het bepaald geen kost om lichtvaardig te beluisteren. Lunn neemt naast de zang, die meer richting grunts dan de voor dit genre typerende screams neigt, ook een heel scala aan instrumenten voor zijn rekening, waaronder keyboards, fluit en accordeon. Daarnaast horen we meerdere gastmuzikanten, die onder andere bijdragen op de piano, viool en cello verzorgen. Er valt dus heel wat te ontdekken op deze plaat.
Het zeer sfeervolle intro I Erindringens Hstlige Dysterhet, dat met zijn krakende piano en knarsende viool heerlijk melancholisch klinkt, loopt naadloos over in de mammoettrack Winters Ghost, een compositie van twintig minuten. Vooral het eerste deel is zeer fraai. Hier concentreert Lunn zich op meanderend akoestisch getokkel, later aangevuld met klagerige viool- en cellopartijen, dromerige fluitpartijen en plechtige recitaties van niemand minder dan Echtra, die met de legendarische Cascadian blackmetalband Fauna wel gewend is aan monumentale composities die zich over tientallen minuten uitstrekken. Na acht minuten net als de luisteraar bijna in een staat van hypnose is gewiegd barst zonder enige waarschuwing een massieve blackmetalpassage uit, waar Lunn met zijn rauwe strot overheen buldert. Het is dit soort momenten waarop Panopticon het best tot zijn recht komt.
Dit stramien wordt eigenlijk ook op de overige tracks van The Rime Of Memory toegepast. Lange, sfeervolle passages worden afgewisseld met luidruchtige en ziedende blackmetalerupties en af en toe zelfs logge doompassages (het hierboven al aangehaalde Winters Ghost doet in de tweede helft nota bene wat aan Ahab denken). Lunn weet wat hij doet en de uitgesponnen composities, vol prachtig verweven folktinten, zijn ondanks hun lengte zeer interessant en worden met veel gevoel gebracht. Vooral het met postrockinvloeden aangevulde Enduring The Snow Drought blijkt de perfecte muzikale compagnon voor een lange wandeling door de natuur (ook al is het landschap in Nederland nergens zo ruig als in de uitgestrekte wildernis van Lunns geboortestaat Kentucky).
Waarom is The Rime Of Memory dan toch geen meesterwerk, ondanks al deze lovende woorden? Eigenlijk is er maar n euvel op deze plaat en dat is de toch echt behoorlijk onevenwichtige productie. Vooral tijdens de blackmetalpassages klinkt de muziek daardoor soms best rommelig. Cedar Skeletons leidt er het ergst onder. Het is een zeer boeiende track, die uit zijn voegen barst van de sfeer, maar de slecht afgestelde eindmix zorgt ervoor dat de gitaarpartijen soms pijnlijk schel uit de speakers knallen. Dat doet enorm afbreuk aan de sfeer die de band wil neerzetten. Die wispelturige productie zorgt ervoor dat je als luisteraar voortdurend het volume wil aanpassen en dat haalt de flow nogal uit de muziek.
Gelukkig blijft er echter zelfs met een weinig flatteuze productie genoeg fraais over om mee weg te dromen. Wie de stilte en schoonheid van de natuur prefereert boven grootstedelijke hectiek en smerigheid, kan ik The Rime Of Memory van harte aanbevelen. Muzikaal escapisme in optima forma. Nu nog een fatsoenlijke producer vinden.
Tracklist:
1. I Erindringens Hstlige Dysterhet
2. Winter's Ghost
3. Cedar Skeletons
4. An Autumn Storm
5. Enduring The Snow Drought
6. The Blue Against The White
