Als voorprogramma mag Donna Zed aantreden. De Zwitsers-Thaise is pianiste, zangeres (ook in Until Rain), fotografe en model. Ze presenteert vandaag drie nummers van haar ep Morphine (2017) en een nummer van de aankomende ep. De pluizige twintiger vertelt dat het werk van vorig jaar alleen bestaat uit piano en zang, zoals dat ook vandaag op het podium ten gehore gebracht wordt, en dat ze voor het toekomstige werk met een band samenwerkt. In het begin doet haar monitor het niet en omdat ze al gespannen is en nog nooit voor een grote mensenmassa heeft gespeeld, komt ze wat zenuwachtig over. “There’s so many people, oh my God.” Dat gaat na verloop van tijd iets beter. De nummers die pop-, jazz- en rock- en klassieke elementen bevatten, liggen lekker in het gehoor en ze laat haar kunde en vocale diversiteit gelden, al komt het rauwe soms nog iets geforceerd over. Ook al zit een deel van het publiek niet op haar muziek te wachten, ze krijgt toch terecht in toenemende mate applaus. Ze hoopt dan ook dat tijdens het laatste nummer mensen mee willen zingen. Dat gebeurt nauwelijks, voornamelijk omdat men onbekend is met haar songs. Voor een voorprogramma is het echter zeker niet slecht en ze is dan ook zeer tevreden met de positieve reacties. Donna kan haar geluk niet op terwijl ze het podium na dik twintig minuten verlaat.

Voordat het optreden van Steven Wilson begint, klinkt een stem: “Welcome to tonight’s concert. The musicians will shortly be arriving on stage, but before they do, we would ask you to view the following short film.” Op het grote scherm dat vooraan het podium bevestigd is, verschijnen vervolgens themawoorden: truth, science, fact, compassion, sincere, happiness, lie, enemy, fiction, fake, indifference, hate, ego, threat, grief, oppression etcetera. Daar worden, terwijl er een relaxed, vooroorlogs muziekje klinkt, bijbehorende foto’s bij getoond, hoewel dat bij de combinatie van de foto van de Scientology Church en het woord “fiction” begrijpelijkerwijs reactie uit de zaal oplevert. Vervolgens wisselen de foto’s terwijl de woorden steeds sneller in dezelfde volgorde getoond worden en het vrolijke muziekje plaatsmaakt voor een dreigende toon.

Ondertussen hebben de bandleden het podium betreden en klinkt Nowhere Now van het zowel bejubelde als bekritiseerde album To The Bone. Met Pariah blijven we bij het recente werk. Helaas is zangeres Ninet Tayeb niet aanwezig, maar ze is wel te zien op het grote scherm. Aan het einde van dit nummer gaat het volume omhoog. Daardoor gaat de dynamiek nadien helaas wat verloren, waardoor Home Invasion in het begin wel erg ruig klinkt. Drums en bas overheersen. Toetsen, gitaar en zang zijn daardoor helaas wat weggedrukt. Gelukkig komt het soleerwerk in Regret #9 wel tot zijn recht en dat levert dan ook veel applaus op voor gitarist Alex Hutchings en toetsenist Adam Holzman. Vanaf Refuge, dat volgt op The Creator Has A Mastertape (het eerste van vijf Porcupine Tree-nummers van de avond), staat de zang van Steven veel beter in de mix.

Tussen de nummers door spreekt hij de toeschouwers op zeer vermakelijke wijze toe. Daarbij zit het onderhoudende vooral in de droge humor met zelfspot. Als er applaus klinkt na Pariah roept hij: “Yes, enthusiasm” en vervolgt hij met te zeggen dat hij blij is dat dit geen seated show is zoals recentelijk in Duitsland. Volgens hem zie je dan later de eerste vijf rijen met mensen op internet terug, waarbij hem opvalt dat er mannen zijn die hun partners meenemen die niet geïnteresseerd zijn in de muziek. Het resulteert in slapende mensen tijdens zijn “sexy rock ’n roll show”. Hij geeft aan dat er uiteraard veel aandacht zal zijn voor To The Bone, maar dat er ook verrassingen volgen en nummers op de setlist staan uit de omvangrijke discografie die ongeveer bestaat uit “794 records”.

Steven vertelt over zijn Telecaster uit 1963, de eerste gitaar in zijn muzikantenhistorie waar hij echt om geeft. Hij noemt Syd Barrett (Pink Floyd) en Joe Strummer (The Clash) als inspiratiebronnen op dat gebied. Vervolgens klinkt People Who Eat Darkness, dat er lekker op los rockt en mooie achtergrondbeelden bevat. Er is veel beweging op het podium tijdens deze als eerste geschreven compositie van To The Bone. Alleen bassist Nick Beggs doet het vandaag rustig aan. Hij is namelijk niet fit. Zijn basspel is bij vlagen definieerbaar, afhankelijk van welke bas hij speelt. Hoogtepunt van het eerste deel van de set is het aanvankelijk triphoppende, maar het zich daarna dynamisch ontwikkelende Ancestral, dat stevig eindigt. Craig Blundell imponeert met zijn drumwerk, Steven ligt op de grond tijdens de psychedelische fase, de lichtshow is prachtig en ook het soleerwerk van Alex verdient een compliment.

Na een pauze van twintig minuten vervolgt het kwintet de show met een zeer aangename verrassing in de vorm van het prachtige Arriving Somewhere But Not Here. Opvallend is dat het quadrafonische geluid beter wordt ingezet en het algehele geluid beter staat afgesteld dan voorheen. De reactie vanuit de zaal is dan ook uitbundiger. De setlist springt evenwel van hot naar her, want men vervolgt met Permanating. Jawel, de meest bekritiseerde track van To The Bone, die evenwel een nieuw publiek naar AFAS Live brengt. Steven neemt iets te ruim de tijd om er een verhaal over te vertellen. Hij geeft aan dat zijn muziek niet aan grenzen gebonden is en dat pop music niets anders is dan popular music. Hij vertelt over zijn ouders die hem muzikaal breed hebben opgevoed met onder meer ABBA, The Beatles en Bee Gees. Hij noemt David Bowie en Prince als meest vooruitstrevende artiesten van respectievelijk de jaren zeventig en tachtig. Laatstgenoemde is een voorname inspiratiebron geweest tijdens het schrijven van het nieuwste album. Steven stelt de ‘haters’ van Permanating gerust: “If you don’t like it, it’s only three and a half minutes long.”

De discolampen gaan dus aan en Steven verheugt zich erop om “men with beards and Opeth-shirts who never had to move to music” te zien dansen. Dat gebeurt in beperkte mate, maar het is vooral een select deel van jonge fans die beweegt en meezingt. Na het toegankelijke Song Of I komt het prachtige Lazarus aan bod, dat ook volop meegezongen wordt, al zijn er ook mensen die in hun eigen wereld aan het genieten zijn. Het is een sterke fase van het optreden met een prachtige uitvoering van Detonation, waarbij de psychedelische beelden van een danseres (die vermenigvuldigd wordt en steeds groter geprojecteerd wordt) sfeerversterkend werken.

Voorafgaand aan het krachtige The Same Asylum As Before vertelt Steven over het gebruik van de falsetto-stem. Hij gebruikt deze wat vaker op To The Bone dan op albums uit een verder verleden. Hij excuseert zich bij voorbaat voor de uitvoering: “To distract you from my singing, we have a great video.” En hij heeft gelijk: de beelden die op de achtergrond worden getoond, zijn tijdens meerdere songs van toegevoegde waarde en datzelfde geldt voor de lichtshow. De voorstelronde is wel leuk geregisseerd. Elke keer als er iemand wordt opgenoemd, zwaaien de anderen naar diegene. De bandleden stralen plezier uit tijdens het spelen en dat is mooi om te zien.

In het tweede deel van de set komen er meer hoogtepunten langs dan in het eerste deel. Heartattack In A Layby is daar beslist een van. Het is een van de momenten waarop het gitaarwerk van Alex in positieve zin opvalt. Afgezien van de problemen met het te harde geluid of de niet ideale mix in de eerste helft van de set is er niets af te dingen op de presentatie en de uitvoering door de muzikanten. Dat Steven zijn tekst even vergeet, zij hem dan ook vergeven. De toegift begint met een speciale 'solo'-uitvoering van Even Less van Porcupine Tree. Steven draagt deze op aan het Nederlandse publiek. Zijn internationale carrière begon in 1994 in De Pul te Uden voor dertig man. Tot slot is er The Raven That Refused To Sing, dat altijd kippenvel oplevert. Zo komt er een bijzonder en zeer fraai einde aan een zeker niet perfecte show, maar wel een die tevreden stelt. Steven Wilson stuurt het grote gros met het meest droevige lied met een glimlach naar huis.

Setlist Steven Wilson:
1. Nowhere Now
2. Pariah
3. Home Invasion
4. Regret #9
5. The Creator Has A Mastertape (Porcupine Tree-cover)
6. Refuge
7. People Who Eat Darkness
8. Ancestral

Part Two:
9. Arriving Somewhere But Not Here (Porcupine Tree-cover)
10. Permanating
11. Song Of I
12. Lazarus (Porcupine Tree-cover)
13. Detonation
14. The Same Asylum As Before
15. Heartattack In A Layby (Porcupine Tree-cover)
16. Vermillioncore
17. Sleep Together (Porcupine Tree-cover)

Toegift:
18. Even Less (Porcupine Tree-cover)
19. The Raven That Refused To Sing

Setlist Donna Zed:
1. High On Desire
2. Morphine
3. Against The Rising Sun
4. Say It All