Het concept van het nieuwste werk is gebaseerd op een waargebeurd verhaal over een jonge vrouw die opgroeit, verhuist naar Londen en plotseling verdwijnt. Niemand merkt het, totdat ze bijna drie jaar na haar dood in haar appartement wordt gevonden. Het bijzondere is, dat het geen oude vrouw was waar niemand meer om gaf, maar een vrouw die gewoon een baan, een familie en vrienden had. Steven heeft binnen het concept een karakter genomen die het aangrijpende verhaal vertelt, gezien vanuit deze persoon. Het thema is isolement in het hart van de stad. Het is in deze eenentwintigste eeuw blijkbaar makkelijk om onopgemerkt te verdwijnen. Dat komt onder andere door het feit dat social media de menselijke interactie hebben vervangen. We kennen onze buren soms niet eens. Als je geen telefoon of Facebookpagina hebt, besta je bijna niet meer. De multi-instrumentalist houdt de luisteraar een spiegel voor met de vraag: is dit nu de wereld waarin je graag wilt leven?
Deze reflectie verpakt hij vervolgens in gevarieerde muziek, bijvoorbeeld in het ontroerende en nostalgische Perfect Life, dat pop en triphop combineert en het catchy titelnummer, dat veel kenmerken van poprock heeft. Naast dit toegankelijke materiaal staan er ook wat stevigere tracks op, waaronder de epic Ancestral, waar de metal sterk naar voren komt. Verder is de progressieve rock in ruime mate aanwezig. De invloeden van Rush, King Crimson, Pink Floyd en Genesis zijn overduidelijk, zoals we van hem gewend zijn. Kate Bush is dit keer echter de belangrijkste inspiratiebron.
Opvallend is dat er meer invloeden vanuit de pop- en electronische muziek in de songs verwerkt zijn. Hierdoor klinkt de plaat wat softer dan zijn voorganger, maar open-mindedfans weten het wel te waarderen. Bovendien is het niet de eerste keer dat hij dergelijke elementen toepast. Het album is mede daardoor minder jazzy. Het betekent ook dat fluitist/saxofonist Theo Travis een aanzienlijk kleinere rol heeft. Wel is er ruimte voor gitarist Guthrie Govan en toetsenist Adam Holzman om een positieve bijdrage te leveren. Eerstgenoemde schittert in het mooie Routine, terwijl Adam zich van zijn beste kant laat horen in 3 Years Older. Samen soleren ze vijf minuten lang in het instrumentale Regret #9.
Aangezien de hoofdpersoon in haar leven verschillende emoties heeft, is dat met de tracks op dit album ook zo. Deze stemmingen zijn vertaald met verschillende typen vocalen. Deze diversiteit vormt een sterk punt op dit nieuwe album. Omdat het verhaal over een vrouw gaat, zingt tijdens het verhalende Routine zangeres Ninet Tayeb mee, wat ze prima doet. Daarnaast is er een jongenskoor te horen. Dit zijn vernieuwende elementen die goed uitpakken, alhoewel de gastbijdragen wat beperkt blijven. Verder zijn het gewoon de vaste mensen waarmee hij op The Raven That Refused To Sing (And Other Stories) ook al mee samenwerkte. Omdat het verhaal zich afspeelt in Londen, heeft hij daar de nummers ook opgenomen, net als hij deed met The Incident van Porcupine Tree in 2009. Zoals gebruikelijk is er niets op de mix aan te merken.
Hand.Cannot.Erase is een heel ander album dan de voorganger. Steven Wilson wilde gewoon een goed en interessant album maken en dat is hem zeker gelukt. Dit vierde solowerk is conceptueel sterk en roept mede daardoor veel verschillende emoties op. Een veelal bitterzoet, nostalgisch en subtiel werk dat zijn fans zeer tevreden zal stellen. Het is toegankelijker en mede daardoor minder progressief, maar er valt heel veel te ontdekken en te genieten bij het beluisteren van deze geweldige cd.
Tracklist:
1. First Regret
2. 3 Years Older
3. Hand Cannot Erase
4. Perfect Life
5. Routine
6. Home Invasion
7. Regret #9
8. Transience
9. Ancestral
10. Happy Returns
11. Ascendant Here On
