Met meer dan dertig jaar actieve dienst is het Zweedse Katatonia een ware institutie binnen de metalwereld. De groep rondom vocalist en multi-instrumentalist Jonas Renkse draait al mee sinds de dagen dat menig metalliefhebber nog in de luiers rondliep. Hoewel Katatonia, in tegenstelling tot veel andere groepen die al zo lang bij elkaar zijn, kan buigen op een relatief solide line-up (naast Renkse vormt gitarist en achtergrondzanger Anders Nystrm het firmament van de band en in al die jaren zijn slechts zes bandleden vertrokken), heeft de formatie qua stijl een hele reis afgelegd. De oorspronkelijke mengeling van death en doom metal heeft met het verstrijken van de jaren plaatsgemaakt voor een introverter, kalmer en onderkoelder geluid, waarin elementen van alternatieve rock, gothic en elektronica een mistroostig en statig, maar verfijnd geheel vormen.
Met name rond de eeuwwisseling levert die stilistische transformatie een reeks ijzersterke albums op, die gerust als semi-klassiekers bestempeld mogen worden. Tonight's Decision (1999), persoonlijke favoriet Last Fair Deal Gone Down (2001), Viva Emptiness (2003) en The Great Cold Distance (2006) bevestigen de status van Katatonia als hofleverancier van eloquent uitgevoerde tristesse. In het laatste decennium weten de Zweden zich minder nadrukkelijk te onderscheiden. Hoewel de albums uit deze periode nog steeds voldoende kwaliteit bieden, zijn ze ook wel een herhaling van zetten, al zullen fijnproevers constateren dat de muziek steeds meer richting duistere elektronica is opgeschoven. Met het in 2020 verschenen City Burials weet Katatonia in ieder geval niet iedereen te overtuigen: het album wordt nogal wisselend ontvangen.
Drie jaar later ligt met Sky Void Of Stars de twaalfde langspeler van het kwintet in de schappen, voorzien van een fraaie abumcover van Roberto Bordin. Ook de uitstekende productie van Jacob Hansen - die inmiddels een behoorlijk imponerend cv heeft opgebouwd - valt in positieve zin op. Die zorgt ervoor dat Katatonia organischer klinkt dan op de vorige platen. Het lijkt er bovendien op dat de band voor dit nieuwe album iets nadrukkelijker heeft geschaafd aan de composities. Met name de refreinen zijn met veel aandacht in elkaar gezet, waardoor veel nummers zich ongemerkt onder het schedeloppervlak nestelen (Opaline en Sclera zijn goede voorbeelden hiervan).
De eerste helft van Sky Void Of Stars is het sterkst. Vooral Colossal Shade ontpopt zich vanaf het eerste moment als een pareltje waar ik keer op keer naar teruggrijp. Het nummer is elegant qua opbouw en valt op door zijn statig voortschrijdende riffs, die culmineren in een mooi aangezet refrein, waarin Renkse een rechtmatige plek in de spotlights opeist met zijn plechtige, maar verfijnde cleane zanglijnen. Openingstrack Austerity heeft wat tijd nodig om te beklijven, maar blijkt naar meerdere luisterbeurten ook een topper. Het nummer is verrassend progressief, dankzij zijn tegendraadse riffs en doet bij vlagen zelfs wat aan Opeth denken, maar het refrein biedt voldoende haakjes om te blijven hangen. En het stevigere Birds begint met een rockende gothicrockriff die wel wat raakvlakken heeft met de zwoele, warmbloedige composities van Lacrimas Profundere. In muzikaal opzicht doet deze track ook wel wat denken aan het latere werk van Sentenced.
Jammer genoeg weet Katatonia dat hoge niveau niet helemaal vast te houden op de tweede helft van het album. Zo zijn Drab Moon en Impermanence iets te minimalistisch en monotoon door het ontbreken van memorabele riffs of een pakkend refrein. Daardoor kabbelen deze tracks voorbij zonder echt indruk achter te laten. Het afsluitende No Beacon To Illuminate Our Fall met zes minuten het langste nummer van het album is wederom progressiever van karakter, maar blijkt ook na meerdere luisterbeurten een wat onsamenhangende constellatie van ideen die maar niet mooi willen samenkomen.
Al met al biedt Sky Void Of Stars een vertrouwd geluid, zeer professioneel uitgevoerd en door uiterst capabele muzikanten in elkaar gezet. Het album geeft hier en daar wat ruimte voor progressievere invloeden, maar tegelijkertijd is de plaat direct herkenbaar qua stijl. Als Katatonia het niveau van de eerste helft zou weten door te trekken, zou Sky Void Of Stars de geschiedenisboeken in kunnen als een van de sterkste platen uit het oeuvre van de Zweden. Nu valt het album echter in de categorie degelijk. Nog altijd stukken beter dan een gemiddelde release, maar met iets te weinig echte hoogtepunten om de concurrentiestrijd met de eerder genoemde klassiekers te winnen.
Tracklist:
1. Austerity
2. Colossal Shade
3. Opaline
4. Birds
5. Drab Moon
6. Author
7. Impermanence
8. Sclera
9. Atrium
10. No Beacon To Illuminate Our Fall
11. Absconder (Bonustrack)
