De Britse progrockband bevindt zich rond de milleniumwisseling in een transitionele fase. Bassist Duncan Patterson en drummer Shaun Steels vertrekken in 1998. Drummer/oprichter John Douglas keert in datzelfde jaar juist terug, bassist Dave Pybus komt erbij en toetsenist Martin Powell (Leafblade, ex-My Dying Bride en ex-Cradle Of Filth) is van 1998 tot in 2000 live-toetsenist. Pybus is volgens gitarist Danny echter niet gemotiveerd en hij wordt na de opnamen van A Fine Day To Exit de laan uitgestuurd. Hij wil liever metal spelen en sluit zich aan bij Cradle Of Filth. George Roberts is korte tijd live-bassist voordat Jamie Cavanagh, één van de oprichters, in het familiaire team terugkeert.
Broers Danny en Vincent zijn niet zo close in die periode. Het is een moeilijke tijd waarin Danny worstelt met zijn alcoholgebruik, in 2002 zelfs de band verlaat en zich bij Antimatter aansluit om kort erna weer terug te keren bij Anathema. Les Smith (ex-Cradle Of Filth) blijkt een versterking, niet alleen als toetsenist, maar hij wordt ook de manager. Heel veel levert het niet op, want ondanks dat Danny hoopt dat de groep gaat doorbreken, gebeurt dat niet. MTV wil de clip van Pressure niet draaien omdat deze niet hitgevoelig genoeg is. De radiostations vinden het nummer te langzaam en daarop besluit Music For Nations de single niet uit te brengen. Ook Underworld verschijnt vervolgens niet als single.
Desondanks is A Fine Day To Exit geen slechte plaat. Hoogtepunten zijn er in de vorm van Release, Leave No Trace, Barriers en het fantastische Temporary Peace. Opener Pressure en andere songs laten duidelijk horen dat de songwriters geïnspireerd zijn door het werk van Radiohead, waar op Judgement de muziek van Pink Floyd een belangrijke inspiratiebron is. Het (punk)rockende Panic is veruit de stevigste track. Na het reguliere nummer Temporary Peace, hét hoogtepunt van deze release, zijn brekende golven te horen, pianospel, het geluid van voetstappen in de sneeuw van John terwijl hij zijn eigen poëzie reciteert en het bijzondere “What about dogs, what about cats, what about chickens?”, vijf minuten stilte en daarna nog de akoestische finale In The Dog's House. Deze humoristische hidden track is geïnspireerd door A Fine Day To Die van Bathory en Exit Music (For A Film) van Radiohead. En voila, zoals u inmiddels wellicht geconstateerd heeft, heb je met een mix daarvan de titel van het album te pakken.
Pressure, waarin pianospel de basis vormt, roept gemengde reacties bij de fans op door de straightforwardaanpak. Bijna onherkenbaar als Anathema-song, staat deze wat los van de rest. Release, dat over “falling in love, failing in life” gaat, kan met zijn elektronica, Massive Attack-beats, gelaagde vocalen, geslaagde opbouw en energieke gitaarspel op meer enthousiasme rekenen. Het is zo’n nummer waarin het typische Anathema-gevoel naar voren komt en ook elders is dat het geval. De zoektocht (Looking Outside Inside), de frustratie en het melancholische karakter (Barriers) zijn herkenbaar. In laatstgenoemde komt de zang van Danny en Lee mooi samen. Lee zou een paar jaar later toetreden tot de vaste line-up. Het is overigens wel aardig om te vermelden dat de kwaliteiten van Lee lange tijd onbenut bleven, maar toen Danny haar hoorde zingen toen hij bij haar broer bleef logeren, was hij direct onder de indruk en is ze uitgenodigd om te gaan zingen bij de band.
A Fine Day To Exit is een wat richtingloze plaat met hele sterke momenten en fases die ervoor zorgen dat fans van Alternative 4 en Judgement toch wat (lichtelijk) teleurgesteld zijn. Ze missen over de hele lengte de kenmerkende sfeer van de vorige albums. Anathema is een band die zichzelf echter niet wil herhalen en kiest voor het experiment, dat op sommige momenten goed uitpakt. Deze zesde full-length laat de Engelse band horen in een moeilijke tijd. Desondanks levert dat diverse highlights in de carrière op, zoals Temporary Peace, maar ook Flying van A Natural Disaster (2003). Daarna is het een tijd stil en herpakken de Britten zich uiteindelijk met een platencontract bij Kscope en het sterke We’re Here Because We’re Here. Met The Optimist zet de formatie de constante ontwikkeling voort en door de connectie met A Fine Day To Exit is het beslist de moeite waard om die plaat weer eens uit de kast te trekken en op te zetten. Er zijn verschillende versies van. De versie met de intro en gewijzigde tracklist is volgens de band de beste.
Tracklist:
1. Pressure
2. Release
3. Looking Outside Inside
4. Leave No Trace
5. Underworld
6. Barriers
7. Panic
8. A Fine Day To Exit
9. Temporary Peace
