Op de vrijdag zijn in verband met de overvloedige regenval van de dag(en) ervoor bepaalde parkeerterreinen niet toegankelijk. Dat betekent dat je verder vanaf de ingang moet parkeren dan je eigenlijk graag wilt (ook vips en minder validen). Het levert een gezellige ochtendwandeling op naar het festivalterrein dat al vroeg op de dag aardig wat volk huisvest.
In the name of metal, raise your fist and shout! Typische heavy metal van Bloodbound. De een blijft het simpele aspect mooi vinden, de ander vindt de power/heavy metal van de Zweden te voorspelbaar. Hoe je er ook tegenaan kijkt, Moria, In The Name Of Metal en Nosferatu knallen de voor de helft gevulde tent nog niet wakker. Dat heeft vooral met het matige geluid te maken. Het is allemaal wel aardig, maar het spettert niet. Best wat bezoekers verlaten dan ook vroegtijdig de Metal Dome. (Jeffrey)
De dag beginnen met een beetje power metal kan nooit kwaad, en daar zorgt Firewind maar al te graag voor. De band zet een strakke show neer en vooral de solos van Gus G klinken schitterend. De mannen staan energiek op het podium en hebben vanaf het begin het publiek mee, wat zeker een opgave is op de vroege morgen, maar Firewind heeft hier geen enkel probleem mee. (Mirre)
De opvallende 'black'metalband Myrkur staat voor het eerst op Graspop. Deze springt eruit door de mystieke zangeres Amalie Bruun, die met haar engelenstem de dromerigste passages zingt en dan opeens overgaat in ijzersterke screams. Al vanaf de opkomst van Amalie hangt er een mysterieuze sfeer in de Marquee. Ze begint rustig achter haar keyboard maar schrijdt al snel naar haar takvormige microfoonstandaard om het publiek in te pakken met haar screams. Het is prachtig om te zien hoe Myrkur black metal combineert met Noorse folk en het klinkt dan ook schitterend. Instrumentaal ook niks op aan te merken. Het klopte allemaal en het was een genoegen om naar te luisteren en zeker een geslaagd eerste optreden op Graspop. (Mirre)
Voor slechts een klein publiek openen de heren van Monster Truck op Main Stage 1. De bluesy hardrock die de band maakt, wordt momenteel goed opgepikt en daarbij heeft de groep inmiddels een prima live-reputatie. De leden spelen energiek en het is vooral zanger Jon Harvey die opvalt met zijn lekkere stemgeluid. Op de setlist staan veel tracks van het nieuwe album Sitting Heavy, waaronder opener Don't Tell Me How To Live, de slowburner She's A Witch en de heerlijke uptempo rocker The Enforcer. Een prima optreden met als enig puntje van kritiek dat de keyboardklanken van Brandon Bliss eigenlijk helemaal niet te horen zijn. (Marcel)
Keep heavy metal alive! Het motto van Raven, dat al meer dan veertig jaar meedraait. Gebroeders Gallagher doen zelfs al vanaf de oprichting mee. Het drietal zet vandaag een solide prestatie neer met klassiekers als On And On, Live At The Inferno en Break The Chain. Niets meer, niets minder. (Jeffrey)
Tijdens het hele festival is het vrezen voor het geluid bij de bands die spelen op Main Stage 2. Man o man, wat is dat daar toch af en toe belabberd. Het optreden van Soilwork heeft daar ook beduidend onder te lijden. Doordat de drums en de bas zo hard in de mix staan, is er van de zang van Bjrn Strid af en toe weinig te horen. Zeker in de cleane zangpassages. Daarbij wil het optreden ook maar niet vlammen en blijft het publiek vrij tam kijken. Op wat beweging voorin na valt er weinig te beleven. Dit ook tot irritatie van de kale frontman, die meermaals vraagt "Are you awake Graspop?". Soilwork speelt solide, maar weet niet te overtuigen. Helaas brengt knaller Stabbing The Drama op het einde daar ook geen verandering in. (Marcel)
Oh shit Pinkpop! Pardon, wat zei u? Oh shit Pinkpop! Ja, ik hoor het toch echt goed. De frontman van Monuments denkt dat het hier Pinkpop heet. Een flinke vergissing, maar hij maakt het goed met de fans. Hij brengt ze samen, laat ze gehurkt zitten en opspringen tijdens Regenerate en even later crowdsurft hij over ze heen. Zijn screams komen goed door, maar de cleane zang is wisselvalliger. Muzikaal staat de mix van progressive, djent, metalcore (denk aan Textures) als een huis, getuige onder andere I, The Creator, Atlas en Empty Vessels Make The Most Noise. Dat is knap, want voor Daniel Lang (Red Enemy) is het zijn vuurdoop bij de Engelsen. (Jeffrey)
Graspop heeft Carach Angren al eens eerder mogen bewonderen in de Metal Dome, maar nu, twee jaar later is de band flink gegroeid en spelen ze in de Marquee. De mannen beginnen hun set met Theres No Place Like Home van hun laatste album This Is No Fairytale en het publiek is meteen wild. Ze zetten een geweldige show neer: draaiende drums, enge maskers, een zeisvormige microfoon; alles past in het plaatje van hun symfonische black metal en pure horror stijl. (Mirre)
De ene topdrummer mag de andere aflossen. Waar net nog Dirk Verbeuren (Soilwork) aan het trommelen was, mag nu Mike Portnoy zijn kunsten laten zien. Samen met Richie Kotzen en Billy Sheehan vormt hij de supergroep The Winery Dogs. De classic rock die het trio ten gehore brengt, klinkt lekker in de vroege middag. Kotzen is prima bij stem en krijgt door zijn prima performance het publiek met zich mee. Vooral het nummer Captain Love komt erg lekker uit de verf, maar ook How Long laat het publiek genieten. Daarnaast is het altijd fijn om Portnoy aan het werk te zien achter zijn drumstel. Fijn optreden! (Marcel)
Het valt niet mee als geluidstechnicus om alle details van de mix van bombastische klassieke muziek en technische, bij vlagen razendsnelle death metal van Fleshgod Apocalypse tot hun recht te laten komen, maar vandaag klinkt het beter dan in Nijmegen tijdens FortaRock. Voldoende om de volle Marquee te laten genieten van aardig strak uitgevoerde nummers (een pluim voor de drummer). De Italianen, die ook eigen merk wijn en pasta verkopen, staan bovendien garant voor hun verzorgde (aan)kleding. Geluidstechnisch niet geweldig, maar al met al een bevredigende performance. (Jeffrey)
Nu Mtley Cre een gesloten boek is en DJ Asha zijn plek weer terug heeft gegeven aan zijn rechtmatige eigenaar in Guns N' Roses, kunnen alle pijlen gericht worden op Sixx: A.M. De band bracht dit jaar het goed ontvangen album Prayers For The Damned uit en daar komen de nodige nummers van voorbij. De groep is vandaag in topvorm. De professionaliteit en de jaren ervaring stralen ervan af. Ashba schittert met zijn gitaarspel en laat een paar heerlijke solo's horen, terwijl Nikki Sixx vooral staat te genieten en meer lol lijkt te hebben dan bij Mtley Cre. Zanger James Michael maakt het geheel prima af. Hij is goed bij stem en geeft een prima performance. Het is dan ook een logisch gevolg dat de groep de hele festivalweide met zich mee krijgt tijdens afsluiter Life is Beautiful. (Marcel)
Het valt op dat elke keer als je Bad Religion ziet, Greg Graffin telkens flink kaler is geworden. Zo ook vandaag als de punk-opa's het podium opkomen. Het optreden op de Main Stage is naar eigen zeggen het minst theatraal van allemaal en daar hebben de heren dan ook helemaal gelijk in. Gewoon spelen en de boodschap verspreiden, dat is het devies. Het geluid staat degelijk en Graffin is goed bij stem. De band doet daarnaast gewoon plichtmatig zijn ding. Punkrock is de welkome afwisseling van het festival en het is fijn dat deze legende ook aanwezig is. De setlist valt echter wat tegen. Veel bekende nummers blijven achterwege, waardoor het publiek niet veel doet behalve rustig toekijken. Gelukkig weten krakers als Punkrock Song, 21st Century (Digital Boy), Suffer en No Control daar verandering in te brengen. (Marcel)
Het optreden van Virgin Steele valt licht tegen. Dat komt vooral doordat frontman David Defeis wat te veel aandacht opeist met zijn soms niet overtuigende zang. Met tracks als The Wine Of Violence en A Symphony Of Steele is namelijk verder niets mis, maar de zang verpest toch wel het luisterplezier. Jammer. Hier had meer ingezeten. (Jeffrey)
Voor de liefhebbers van progressieve metal staan er dit jaar wel aardig wat interessante acts geprogrammeerd. Neem nu het bij vlagen avantgardistische Arcturus met de markante frontman ICS Vortex in de gelederen. Hij lijkt er meer zin in te hebben dan bijvoorbeeld in Apeldoorn vorig jaar en dat oogt veel prettiger. De met duikbril en pet getooide veertiger is aardig bij stem en de muzikale omlijsting is, hoewel niet ideaal gemixt, dik in orde. Shipwrecked Frontier Pioneer, Painting My Horror, The Chaos Path (met veel meezingende fans) en het fantastische Crashland krijgen aardig wat bijval. (Jeffrey)
Were the almighty Norma Jean. Almighty of niet, er is niet heel veel volk aanwezig bij de Jupiler Stage en ook de reactie van het publiek blijft beperkt. De impact die het studiowerk wel heeft, komt er niet helemaal uit. Slecht is het overigens geenszins wat de Amerikanen brengen. Blueprint For Future Homes, Wrongdoers en Memphis Will Be Laid To Waste klinken lekker en 1,000,000 Watts is een gave voorbode op wat komen gaat met het nieuwe album Polar Similar. (Jeffrey)
Er is vandaag van alles te zien geweest op de Main Stages, maar oerdegelijke metal-/deathcore nog niet. Heaven Shall Burn brengt dan ook de nodige pit met zich mee en doet dat voortreffelijk. Een muur van geluid deinst over de mensenmassa heen, terwijl de Duitsers de boel afbreken. Marcus Bischoff is een beest op het podium en heeft een grandioze strot. Meteen vanaf opener Hunters Will Be Hunted barst het feest los, zijn er diverse moshpits en blijven de crowdsurfers maar komen. Na Sixx: A.M de tweede band die de boel goed weet los te schudden op de Main Stage. (Marcel)
Het Japanse Loudness is opgericht in 1980 en heeft sinds die tijd maar liefst zesentwintig studioalbums op zijn naam staan. Toch heeft de band nog nooit eerder Graspop bezocht. Hoog tijd dus!. In een vrij volle Metal Dome staan dan ook genoeg liefhebbers die getuige zijn van een energieke heavymetalshow. Minoru Niihara's stem klinkt prima en het gitaarwerk van Akira Takasaki is om van te smullen. Tegen het einde van de show wordt het nog wat drukker in de tent omdat het buiten hard regent. Zodoende sluiten de Japanners met In The Mirror en S.D.I hun Graspop-debuut in een volle tent af. (Marcel)
Een vreemde eend in de bijt, maar wel een hele beroemde. Ladies and gentlemen, will you please welcome Foreigner. Voor de een is de aanwezigheid van de legendarische rockformatie onbegrijpelijk, maar voor veel festivalgangers is het een welkom rustpunt. Velen zingen dan ook mee met Cold As Ice, Feels Like The First Time (met bijdrage op saxofoon) en Juke Box Hero. De kleurrijke frontman Kelly Hansen brengt het er prima vanaf, meldt zich nog even bij de fans aan het hek, stelt netjes de bandleden voor en daarbij is vooral een groot applaus voor gitarist/songwriter/producer Mick Jones, die al sinds de oprichting in 1976 (vandaar de backdrop met 40 erop) deel uitmaakt van Foreigner. Er volgt nog een toegift met I Want To Know What Love Is en Hot Blooded. Vooral eerstgenoemde zorgt voor verbroedering onder de mensenmassa. De vreemde eend in de bijt blijkt een prima zet met een professionele show. (Jeffrey)
Moonspell is een bekende naam op Graspop. De editie van 2016 is de achtste keer dat de band hier optreedt, maar dit keer met een hele speciale show, namelijk de Irreligious 20th Anniversary-set. Ze beginnen met de klassieker Opium en iedereen is meteen in de ban van Fernando Moons duistere stem. Ze gaan door op chronologische volgorde van het album. Tijdens Raven Claws doet Mariangela Demurtas mee als special guest. Herr Spiegelmann wordt een intiem moment tussen Fernando en het publiek. Alle lichten gaan uit en hij schijnt met twee kleine spiegels de weinige lichtstralen het hele publiek rond, een prachtig moment. Ze eindigen met Full Moon Madness, een sterk einde aan deze speciale show. (Mirre)
Na een korte stop is Atreyu weer terug. De band besloot in 2012 om de handdoek tijdelijk in de ring te gooien, maar kwam al snel weer terug in 2015. Dit jaar doet de Amerikaanse metalcore-formatie Dessel aan ter promotie van het vorig jaar uitgebrachte album Long Live. Ondanks dat Disturbed aan de andere kant van het festival speelt, weet Atreyu genoeg mensen bij de Jupiler Stage te verzamelen. Daar is het publiek getuige van een energieke show. De groep speelt strak en is lekker op dreef. Het is vooral de Bon Jovi-cover You Give Love A Bad Name die het veld laat meeschreeuwen en -feesten. Zoals het hele weekend al uitwijst, zijn de energiekste en leukste shows vaak bij dit kleine podium te vinden. (Marcel)
Voor velen was Disturbed op FortaRock 2016 een blamage. Met een klein uur aan speeltijd wist de band zijn setlist onnodig vol te stoppen met covers. Naderhand kwam dan ook een golf van teleurstelling. David Draiman en co lijken er van geleerd te hebben en de enige cover dit keer is uiteraard de megahit The Sound Of Silence. Toch is ook dit optreden een dikke teleurstelling. De kale frontman is namelijk niet vooruit te branden en loopt maar wat plichtmatig heen en weer op het podium. Daarnaast staat het geluid zeer beroerd afgesteld, waardoor het gitaarspel van Dan Donegan niet goed te horen is. Wel bijzonder is als Nikki Sixx en DJ Ashba van Sixx: A.M op het podium verschijnen om samen met de heren van Disturbed de Mtley Cre-klassieker Shout At The Devil te spelen. Maar ook dat kan het optreden niet redden. Dat kunnen de heren alleen zelf doen door zich de volgende keer wat actiever op te stellen. (Marcel)
in het gezellige caf staat een hele leuke band te spelen: Little Devil Allstars, vernoemd naar de gelijknamige concertkroeg in Tilburg. Ze spelen covers en dat gaat ze bijzonder goed af, mede door zangeres Lisette van den Berg, die klassiekers als Born To Be Wild en Enter Sandman op overtuigende wijze vertolkt. De Brabanders stralen veel energie en plezier uit. Leuk om even te hebben gezien. (Jeffrey)
Dark Funeral is een graag geziene gast op Graspop. Vandaag keert de Zweedse blackmetalband terug met een nieuw album onder de arm en een onbekend gezicht in de rangen. Het is een aangenaam kennismaken met frontman Heljarmardr, die het wat venijn betreft zeker niet aflegt tegen zijn illustere voorganger Emperor Magnus Caligula. De nieuwe nummers van Where Shadows Forever Reign behoren zonder twijfel tot de sterkste uit hun oeuvre. Al is eerder werk als The Arrival Of Satans Empire en The Secrets Of The Black Arts ook bepaald niet misselijk. Het geluid is bij hun slag hypersnelle black metal altijd wel een wisselvallige factor en ook vandaag is dat helaas niet altijd even helder, maar Dark Funeral maakt een beste beurt. (Wessel)
n van de hoogtepunten op vrijdag is zonder meer Amaranthe. De bandleden komen onder aankondiging van een vrouwelijke futuristische stem als nummer het podium op. Van de maar liefst drie vocalisten moet Jake E. Lundberg het aanvankelijk wat ontgelden in de mix. Het is vooral Elize Ryd die het meest in de spotlights staat (prachtige lichtshow trouwens). Ondanks de niet ideale geluidsbalans van de vocalen (met uitzondering van het fraaie duet True) is het optreden van begin tot eind een groot feest. Moderne melodische metaltracks als Drop Dead Cynical, Hunger, 1,000,000 Lightyears, The Nexus zetten de tent op zijn kop. De energieke Zweden, die in oktober met het nieuwe album komen, spreken de wens uit om volgende keer op het hoofdpodium te staan en met het fantastische optreden van vandaag kan de organisatie daar niet omheen. Amaranthe was geweldig! (Jeffrey)
Het optreden van Megadeth op Graspop 2016 krijgt extra elan doordat er zowaar een Vlaamse drummer op de drumkruk plaatsneemt! Dirk Verbeuren (o.a. Soilwork, ex-Aborted) geeft de vele klassiekers die de set sieren vanuit zijn extreme metalachtergrond meer gewicht mee, wat zeker tijdens de snellere stukken niet misstaat. Ook nieuwe gitarist Kiko Loureiro (o.a. Angra) vormt een prima tandem met enfant terrible Dave Mustaine, die vandaag overigens best goed gemutst is en aangeeft blij te zijn "the best job in the world" uit te mogen oefenen. De set vormt een mooie mix van welbekende nummers en uitstekend nieuw werk van Dystopia. Het kookpunt wordt bereikt als er ter afsluiting enkele absolute krakers achtereenvolgens gespeeld worden: Symphony Of Destruction, Peace Sells en Holy Wars, ondanks dat ik Megadeth niet tot mijn favoriete bands reken, onbetwistbaar een van de beste metalnummers aller tijden! Kortom, een goede beurt van Megadave. (Wessel)
Dan is het tijd voor de metalcore-koningen van August Burns Red. Deze band mag als een van de meest vooruitstrevende bands gezien worden van het genre en dat lieten ze nog maar eens feilloos horen op het vorig jaar uitgebrachte Found In Far Away Places. Vandaag spelen de heren geweldig en vindt op de Jupiler Stage een hoogtepunt van de dag plaats. Het geluid staat geweldig, de band is op stoom en vocalist Jacob Luhrs is een baas op het podium. Oude krakers worden afgewisseld met nieuw werk en dat gaat prima samen. Ondertussen schreeuwt Luhrs de longen uit zijn lijf of maakt hij olijke danspasjes tijdens de instrumentale intermezzo's. Het publiek eet uit zijn hand en mosht massaal in een gigantische pit of crowdsurft richting het podium. Ook complimenten voor de beveiliging die een even groot feest meeviert en al dansend en glimlachend de vele crowdsurfers opvangt. Dat zie je ook wel eens anders! (Marcel)
Amon Amarth heeft inmiddels geen introductie meer nodig. De Zweedse deathmetal/folk/vikinghelden brachten pas nog het steengoede album Jomsviking uit, dat een heel verhaal vertelt. Het publiek kijkt ernaar uit om deel te mogen zijn van dat verhaal met deze show. Ook al moet je eerst gigantische modderpoelen trotseren om bij Main Stage 2 te komen, dit is niks in vergelijking met het avontuur dat Amon Amarth voor ons in petto heeft. Ze beginnen met de klassieker Pursuit Of The Vikings en wisselen daarna steeds af tussen nummers van hun laatste twee albums en oudere hits. First Kill en Deceiver Of The Gods slaan het meest aan, maar alles barst pas echt los tijdens de encore met Raise Your Horns en het laatste nummer Twilight Of The Thunder God. Amon Amarth weet het publiek het gevoel te geven mee te gaan op een vikingwaardig avontuur en zet een geweldige show neer met een slim opgebouwde setlist, iets wat we niet snel gaan vergeten. (Mirre)
Het optreden van Apocalyptica is heel bijzonder. Zo raak je bij de Sepultura-cover Refuse/Resist de draad kwijt en zorgen de nummers waarin Franky Perez meezingt aanvankelijk voor gemengde reacties. Toch zijn het juist die eigen nummers die sterk in elkaar zitten en prima uitgevoerd worden. Franky maakt een sterke indruk tijdens bijvoorbeeld Shadowmaker. De meeste bijval is er natuurlijk voor Seek & Destroy, Master Of Puppets en Inquisition Symphony. Volgend jaar komt er trouwens een tour ter ere van het twintigjarige jubileum van Plays Metallica By Four Cellos. Naast het indrukwekkende cellospel is er ook veel ruimte voor het showelement (waarin de uitstekende drummer een belangrijke rol vervult) en daarmee behoort de Finse formatie tot een van de beste acts van de dag. (Jeffrey)
Vervolgens bekijk ik het restant van het optreden van Zakk Wylde. De Amerikaan speelt vandaag nummers van zijn beide Book Of Shadows-albums en dat betekent dat het er rustig aan toegaat in de Metal Dome. Zakk maakt vocaal het ene liedje een wat sterkere indruk dan het andere. Sleeping Dogs en Eyes Of Burden vallen licht tegen. Daartegenover staan het indrukwekkende Yesterdays Tears en War Beyond Empty. Muzikaal is het solide. Uiteraard valt het soleerwerk in positieve zin op. De Black Label Society-frontman stelt zijn fans tevreden. (Jeffrey)
"This is the end", zong ooit een even legendarische zanger als Ozzy Osbourne en dit is dan ook het definitieve einde voor een van de meest iconische en invloedrijkste metalbands aller tijden. Na een carrire die bijna een halve eeuw beslaat, is het tijd om afscheid te nemen van Black Sabbath en dat doet de band door middel van een farewelltour onder de naam The End. De festivalweide stroomt vol om nog een keer een glimp op te vangen van Ozzy, Tony Iommi en Geezer Butler, terwijl ze nog een keer samen in Belgi hun hits vertolken.
De vraag is altijd maar weer hoe Ozzy Osbourne bij stem is. Een factor die een concert van Sabbath kan maken of breken. Vandaag is hij prima bij stem en geeft hij een meer dan degelijke vertolking van de nummers. In zijn performance is hij enthousiast. Hij rent, springt en staat constant te klappen met zijn handen als hij even niet hoeft te zingen. Met Black Sabbath start de show en dan vallen ook meteen de mooie visuals op, die de groep op de grote beeldschermen projecteert.
Het geluid staat goed afgesteld en er is niets wat een prachtig concert in de weg staat. Graspop krijgt dan ook gelijk al goede vertolkingen voorgeschoteld van Fearies Wear Boots, Snowblind, Into The Void en After Forever. Het publiek is nog wel redelijk tam bij deze uitvoeringen, maar daar brengt vervolgens het geweldige War Pigs wel verandering in. Het spreekwoordelijke dak gaat er van af.
Ozzy neemt ondertussen regelmatig tussen de nummers door de tijd om een praatje met het publiek te maken. Er worden maar weinig woorden vuil gemaakt aan het naderende afscheid van de band en het gaat voornamelijk over dat Ozzy heel veel van zijn publiek houdt. De andere bandleden blijven ondertussen voortreffelijk doorspelen, maar blijven wel een beetje uit de spotlights. Tony Iommi schittert met zijn gitaarspel (ondanks af en toe een paar schoonheidsfoutjes) en Geezer Butler is de stuwende motor van de band met zijn zware en heerlijke bassriffs. Tourdrummer Tommy Clufetos mag ook niet vergeten worden en zeker zijn drumsolo zal bij velen nog wel even bijblijven. Dit ondanks dat deze toch zeker wel wat te lang duurde.
Children Of The Grave en Paranoid luiden vervolgens een grootse finale in en dan is het ook feest op de weide. Als de laatste tonen van Paranoid vervolgens wegebben en de bandleden van het podium verdwijnen, zijn er nog maar weinig mensen die niet onder de indruk zijn van het legendarische afscheid van Black Sabbath. (Marcel)
De heavymetallegende King Diamond keert na drie jaar terug naar Graspop voor een nachtelijke, anderhalf uur lange uitvoering van zijn meest iconische album Abigail. King staat bekend om zijn ijzingwekkend hoge stemgeluid en visuele horrorverhalen dus dit belooft een mooie show te worden. Het podium is indrukwekkend met hoge trappen, kruizen en pentagrammen. Alles past in het thema (zelfs de crew draagt zwarte gewaden!). Hij begint met wat hits en Mercyful Fate-covers (onder andere Halloween en Melissa) voor hij begint met Abigail. Er gebeurt heel veel tijdens de show. Alles wordt uitgebeeld tijdens de songs door een energieke danseres en King himself. Het is een spektakel om te zien en te horen. Een sterke afsluiter voor de vrijdag. (Mirre)
De meeste bezoekers verlaten na afloop van Black Sabbath het terrein. Zoveel dat de pendeldiensten het niet aankunnen en dat velen te voet naar Dessel-centrum gaan. Het levert het grootste pijnpunt van de festivalgangers op. De shuttles naar het ene kamp verlopen naar wens, maar naar elders gaat het minder soepel. Honderden bezoekers staan lang te wachten op een bus die al vol zit. De meeste vrijwilligers en chauffeurs blijven desondanks vriendelijk en dat siert ze, evenals het de bezoekers siert die het gelaten accepteren. Het is ook overmacht. Op deze toestroom had de organisatie blijkbaar niet gerekend. Een goed draaiboek in deze situatie (bewegwijzering) alsmede goede communicatie naar de vermoeide menigte is voor een volgende editie evenwel beslist noodzakelijk. De organisatie verdient overigens een pluim vanwege het harde werken om de situatie toch zo goed mogelijk op te lossen, maar is daarbij afhankelijk van andere partijen.
