De eerste daarvan begint al om 10.00 uur ’s ochtends. De wekkers bij de bandleden van Loyalty Ends Here gingen al om 5.00 uur af, maar de winnaar van de Nederlandse Wacken Metal Battle van vorig jaar laat zich ondanks de vermoeidheid van zijn goede kant horen en zien (hoewel de banners al tijdens het openingsnummer omwaaien). De Noord-Hollanders presenteren samen met hun flamingo-mascotte hun goed ontvangen debuut-ep Darkest Red. Daarvan zijn vandaag Deadweight, het titelnummer en Testament de beste visitekaartjes. De nummers die raakvlakken hebben met metalcore, groove metal en melodeath (denk aan All That Remains, As I Lay Dying en Lamb Of God) komen goed uit de verf dankzij de goede geluidsafstelling en hoewel het vroeg is, staan er behoorlijk wat mensen goedkeurend mee te knikken op de maat. Een zeer aangenaam begin van de dag.

De opbouw van het festivalterrein is qua podiumopstelling hetzelfde als de voorbije jaren. De bar staat dit jaar bij Stage Station, dus als je bij Stage Noord staat, moet je wat verder lopen om wat drinken te halen. Loop je direct de calorieën eraf, zodat er weer wat bij kunnen. En over drinken gesproken, er is gekozen voor een statiegeldsysteem waarbij je bij binnenkomst een plastic bekertje krijgt dat als statiegeld dient en op het terrein betaal je met muntjes (en lege bekertjes). Een muntje bij binnenkomst en wat stevigere bekers worden door velen als verbeterpunt genoemd.

De eerste band op Stage Noord is Icons Of Brutality. Hoewel de Hoogeveense old school deathmetalformatie al in 2009 opgericht is, opereert het kwintet vandaag wisselvallig. Wellicht dat dat mede komt vanwege twee bezettingswisselingen in 2022, maar het komt wat houterig en hakkelig over. De timing laat met name tijdens de snellere passages te wensen over en de extreme vocalen zijn matig. Toch zijn er ook wel goede momenten, met name als het tempo naar beneden gaat. Bovendien straalt de band wel plezier uit, met name de zanger en de drummer. Right Leg Solution is het beste visitekaartje van Icons Of Brutality, dat vandaag tussen alle brutaliteit niet in positieve zin opvalt.

De eerste band uit het buitenland is Sun Of The Suns. De Italianen, waarvan de meesten een cv hebben waar onder meer Nightland en Carnality op staan, komen met een set die in het teken staat van het enige album TIIT uit 2021. Het kwartet staat te boek als progressieve deathcoreformatie, maar het is vooral technisch verzorgde deathcore wat de klok slaat met atmosferische synthesizerklanken die van backingtrack klinken en sporadisch een djenty Meshuggah-groove. De heren leveren een prima visitekaartje af. Ze staan uitstekend te spelen en het is daarbij vooral drummer Federico Leone die met zijn verschillende blasts en gekke bekken de show steelt. Voor hem staat Luca Scarlatti, die vocaal een degelijke indruk maakt, maar wat meer zou mogen variëren. Verder niets dan lof voor de Zuid-Eiropeanen, die met TIIT, Flesh State Drive en I, Emperor Of Nothingness de hoogtepunten afleveren.

De volgende band, Necrotesque, wordt aangekondigd als “De ZZ Top van de death metal”. Daarmee wordt uiteraard gehint naar de baarden van de heren, want muzikaal staat het mijlenver af van wat de oude rockers doen. De groep uit Helmond speelt old school death metal, niets meer niets minder. Het rolt lekker uit de boxen en de mannen tonen zich liefhebbers van het genre. Het afsluitende Cesium 137 is de sterkste troef van de Brabanders, die een gemotiveerde indruk maken met degelijke OSDM.

De hardcore van Vendetta F.M. (de F.M. staat voor Fucking Metal) trekt maar weinig volk. Ook nadat de energieke frontman pogingen doet om mensen naar het podium te doen bewegen, laat het gros de Spanjaarden links liggen. Hij laat het er echter niet bij zitten en viert een feestje samen met een klein groepje festivalgangers, waaronder Birthday Babe Nikita. Meermaals komt hij naar het hek waar ze staan en hij klimt eroverheen om een pit in gang te zetten. Het levert gezellige taferelen op. Buiten het groepje feestvierders blijft een positieve reactie echter achterwege. De hardcore heeft te weinig om het lijf.

Niet alleen Stonehenge viert een jubileum, ook The Lucifer Principle doet dat. De Apeldoornse band bestaat twintig jaar en nadat zanger Earik Mortem, die vandaag bijna alle bands aankondigt, ook zijn eigen band heeft aangekondigd alsof hij twee verschillende personen is, kan het dansen en headbangen beginnen. The Lucifer Principle maakt namelijk een eigenzinnige vorm van groovende death metal die soms swingt en soms beukt, waarbij de swingende passages doorgaans de vermakelijkste zijn. De charismatische frontman betrekt het publiek goed bij de show en de mannen tonen veel speelplezier. Hoewel het songmateriaal niet heel memorabel is, steken Feeding The Land Of The Dead (met zombiewalk) en I Am The Law net iets boven de rest uit.

Technische problemen stellen de aanvang van het optreden van Basement Torture Killings uit en ook de eerste paar tracks van de set houden de problemen helaas aan. Daarna komt de deathgrind van de Engelse formatie beter tot zijn recht, al ligt het er sterk aan waar je staat. Rechts is het een gebrom, links is er meer definitie in het geluid en kun je de gitaarpartijen veel beter horen. De deathgrind zou beter tot zijn recht gekomen zijn in een klein zaaltje, maar ze staan zeker niet slecht te spelen. Gitarist Paul Foster-Dent en zangeres Millie Crampton wisselen de zang af, waarbij de gitarist met nylonkous over het hoofd vooral screamt en Millie een soort neanderthaler-achtige vocalen produceert. Dankzij Millie is de show vermakelijk en bijzonder. Ze oogt schattig met haar kleine gestalte en roze dreadlocks. Ze komt op met een teddybeer die echter bruut uit elkaar gehaald wordt en in stukken in het publiek verdwijnt. Bovendien neemt ze via robotische bewegingen fotogenieke, barbie-achtige poses aan die een groot contrast vormen met de brute deathgrind. Jammer dat de songs niet de overtuigingskracht hebben die ze op de albums wel hebben, maar Basement Torture Killings is vooral dankzij Millie een leuke band om naar te kijken en na afloop willen dan ook aardig wat festivalgangers met haar op de foto.

Tot een van de eerste hoogtepunten behoort het optreden van Coffin Feeder. Vanaf de eerste seconde vliegen de blasts, grooves en breakdowns je om de oren. En die komen aan dankzij het vette geluid. De mannen met een cv waarop onder meer Leng Tch’e, Fleddy Melculy en Aborted staan, staan overtuigend te spelen en presenteren zich bovendien energiek. Met name frontman Sven de Caluwé staat geen moment stil en slaat met de microfoon tegen zijn hoofd. Niemand headbangt zo hard als hij, maar de haren vliegen wel alle kanten op in het publiek en er is een pit van respectabele omvang. Coffin Feeder beukt, ramt en laat een uitstekende indruk achter.

Niet alleen Stonehenge viert het dertigjarig jubileum, ook Inhume doet dat. Onder meer Cadaverous Abortion uit die goede oude tijd, een van de hoogtepunten van de set, komt aan bod. De Nederlandse band die brutal death metal en grindcore afwisselt, maakt een gemotiveerde indruk. De heren zijn duidelijk liefhebbers en zien, behalve veel bekenden, tot hun grote tevredenheid dat er veel belangstelling is voor de show. Earik Mortem komt maar liefst twee nummers meedoen als gastzanger. Niet vreemd, want Dorus van Ooij gaat binnenkort andere dingen doen en Earik gaat hem vervangen. Dorus moedigt iedereen nog even aan: “Het is niet zo heet als voorgaande jaren, dus stilstaan hoeft niet”, en mede dankzij het contact wordt hij beloond met een pit.

Ook de bandleden van Haliphron zien veel bekenden en staan met een dikke grijns op het podium. Hun debuutalbum Prey kreeg veel positieve recensies en later dit jaar komt opvolger Anatomy Of Darkness alweer uit. Daarvan komt Epitome Of Perfection langs en als dat het niveau van de tweede langspeler is, zit het daarmee wel goed. Een ander hoogtepunt is het titelnummer van Prey. Het is jammer dat de double bass soms wat andere partijen, zoals de symfonieën van backingtrack, wegdrukt, maar ook met een harde en niet optimale geluidsafstelling valt er voldoende te genieten van de symfonische death metal.

”Are you ready or what? Necrot schudt de boel nog even wakker met heerlijke old school death metal. De heren zijn maar met z'n drieën, maar ze creëren een vol en definieerbaar geluid met vette grooves en memorabele riffs. Het klinkt als een klok en dankzij de sympathieke Luca Indrio krijgen hij en zijn bandleden veel bijval. Terecht, want of het nu het prima soleerwerk is of de eenheid als geheel, Necrot doet het uitstekend.

In tien jaar tijd is Carnation snel opgeklommen naar de subtop van de death metal. Dat deden de zuiderburen in eerste instantie met Bloodbath-achtige old school death metal, maar zeker op het meest recente album Cursed Mortality wijkt het kwintet, waarvan Emmelie Herwegh van Sisters Of Suffocation vandaag invalt op bas, meer af van de gebaande paden. De composities zijn veelzijdiger. Het klinkt allemaal volwassener en epischer. Dat zie je in de presentatie terug. Geen bloed meer op het hoofd van de frontman, maar ‘corpse’paint en niet enkel een microfoon, maar een speciaal ontworpen microfoonstandaard. Bruut is het overigens nog altijd. De HM2-riffs komen uitstekend tot hun recht, de ritmesectie hakt er lekker op los en zelfs met een vol geluid komen de fraaie leadgitaarpartijen uitstekend tot hun recht. Een heel sterk optreden van Carnation!

De grappenmakers van Birdflesh maken er een aardig leuk optreden van. Het publiek wordt goed betrokken waarbij vreemd genoeg een aantal telefoons en portemonnees afgegeven worden aan zanger/gitarist Elis Edin ‘Count Crocodelis’ Markskog. De grind van het Zweedse trio dat al meer dan dertig jaar actief is, bevalt prima. Van het meest recente album Sickness Of The North (2023) komen onder meer Chainsaw Frenzy en Bombraid Bonanza voorbij. Een andere relatief recente track is Almost Aggression. Daarna duikt de groep dieper de historie in met onder meer Alive Autopsy en Coffinfucker.

Het optreden van Defleshed is wat aan de vlakke kant. Er wil dan ook maar moeizaam een connectie ontstaan tussen de Zweedse groep en het publiek. Waar je zou zeggen dat de in hoog tempo gespeelde thrashende death van de ervaren rotten, die tussen op stokken gespieste schedels spelen, aan zou moeten zetten tot beweging, werkt het wat monotone tempo tegen zich. Vrijwel elk nummer wordt hetzelfde aantal bpm opgezocht. Slecht is het niet, maar een verbinding is er evenmin.

Wat Incantation vandaag doet, is uiterst knap. Terwijl de brandende zon schijnt, wordt de morbide sfeer van het studiowerk uitstekend gereproduceerd. Het gevolg is een optreden dat van begin tot eind moeiteloos blijft boeien en ontzag inboezemt. De deathmetalformatie die 35 jaar geleden werd opgericht staat goed en gemotiveerd te spelen. John McEntee is charismatisch als altijd en van bassist Chuck Sherwood valt de techniek van snarenplukken in positieve zin op. Een diepe buiging voor zowel de geluidsman als de mannen op het podium. Een van de hoogtepunten van deze editie van Stonehenge.

Ook het optreden van Benediction, dat net als Incantation 35 jaar geleden werd opgericht, bevalt prima. De heren staan ontspannen te spelen en hebben onderling veel lol, zelfs als gitarist Darren Brookes een scheet laat. Ook is er van begin af aan veel contact met de toeschouwers. Niet in de laatste plaats vanwege de enkele jaren geleden teruggekeerde frontman Dave Ingram, die om meer bier vraagt en een crowdsurfende rolstoelgebruiker begroet. Op de setlist is er aandacht voor recent materiaal, zoals Stormcrow en Progenitors Of A New Paradigm, maar oudjes als I Bow To None, Vision In The Shroud en The Grotesque komen uiteraard ook aan bod. Wel is het jammer dat van de vier nummers die nog op de setlist resteren aan het einde van het optreden, er slechts eentje gespeeld kan worden.

Achteraf hadden alle vier gespeeld kunnen worden, want vanwege technische problemen begint het optreden van Butcher Babies iets meer dan een kwartier later dan gepland. De Amerikaanse band, die met zijn metalcore een vreemde eend in de bijt is, kreeg recentelijk een flinke tegenslag te verwerken doordat Carla Harvey, een van de twee zangeressen, de band verliet. Vandaag dus maar een Butcher Baby, maar Heidi Shepherd laat zich niet van het parkeerterrein slaan. Integendeel, ze geeft alles, weet hoe ze festivalgangers moet betrekken bij de show, duikt tijdens Spittin’ Teeth nog even het publiek in en regisseert daar een circle pit. De sportief geklede dame met felle sportschoenen is constant in beweging en deelt high kicks uit. Knap, zeker gezien de rug- en nekblessure die ze enkele maanden geleden opliep bij een auto-ongeluk. Het is een brok energie. Haar extreme vocalen morgen er zijn. Vanwege de felle bewegingen zijn de cleane vocalen vandaag niet altijd even zuiver, maar dat mag de pret nauwelijks drukken. Ook de mannen om haar heen staan niet stil. Het viertal begint verrassend bruut met Backstreets Of Tennessee, maar vervolgt daarna met onder meer de hits Monsters Ball en Magnolia Blvd.. De metalcore zal niet ieders kopje thee zijn en muzikaal , maar op de energieke performance valt weinig af te dingen. Energiek en vermakelijk met Heidi Shepherd, die het ook zonder Harvey kan.

Met Benediction en Incantation zijn er al heel grote namen uit de deathmetalscene langsgekomen vandaag, maar we krijgen er nog een aantal. Wat te denken van Suffocation? De Amerikaanse formatie, die aan de wieg stond van de brutal death metal en slam, komt vandaag met een mix van songs van het album Hymns Of The Apocrypha (2023) en de klassiekers Catatonia, Pierced From Within en Liege Of Inveracity. Na laatstgenoemde staat Infecting The Crypts nog op de setlist, maar daar is helaas geen tijd meer voor.

Want Terrorizer staat al klaar om te spelen en frontman Brian Werner wil graag alle nummers van World Downfall spelen, de plaat uit 1989 die vaak genoemd wordt als het gaat om de meest invloedrijke albums in het grindcoregenre. Van de originele bezetting was lange tijd alleen Pete Sandoval nog maar over. Een wisselende line-up had lang niet meer de impact die Terrorizer ooit had. Toch is er weer hernieuwde interesse, sinds David Vincent vorig jaar weer bij de band speelt. Vincent maakt vandaag echter een ongemotiveerde indruk en hoewel gitarist Richie Brown en vocalist Brian Werner, die verklaart een fan te zijn van het debuut sinds hij 9 jaar was, echt hun best wil doen, klopt het voor het gevoel niet. Er mist een eenheid, en dat terwijl de drie mannen vooraan met camouflagebroeken aan spelen. Het geluid staat niet ideaal afgesteld en het karakteristieke van de plaat ontbreekt. Desalniettemin blijft het natuurlijk fijn om After World Obliteration, Fear Of Napalm, Storm Of Stress en Dead Shall Rise live te horen en natuurlijk vermaken velen zich in de pit met onder meer Human Prey en Corporation Pull-In, maar er had meer in gezeten.

In zekere zin is Belphegor ook een vreemde eend in de bijt, want in tegenstelling tot eerdere edities staat er vandaag nauwelijks black metal op het programma. We hebben met de Oostenrijkse formatie direct wel een van de grote namen te pakken. De ervaren mannen komen met een show die fraai aangekleed is en waarvan de lichtshow opvalt en de rookmachines overuren maken. De heren, waaronder sessiebassist Paul Viscolit, concentreren zich vooral op het zo goed mogelijk uitvoeren van de composities, maar staan zeker niet stil. Ook Helmuth Lehner betrekt als frontman enkele malen het publiek met de karakteristieke beweging. Muzikaal is het dik in orde, al blijft het geheel tijdens meerdere snelle passages met blastbeats wat aan de vlakke kant, met name door het wat monotone getik van de basdrums Degene die enorm hebben uitgekeken naar het optreden, worden echter geenszins teleurgesteld. Onder meer Totentanz - Dance Macabre, Lucifer Incestus, The Procession, Baphomet en Belphegor - Hell’s Ambassador komen aan bod en Belphegor stelt de liefhebbers tevreden met een prima verzorgde dodendans.

Heeft David Vincent de mentale knop om kunnen zetten na de wat ongemotiveerde presentatie bij Terrorizer? Ja, dat heeft hij gelukkig gedaan. De frontman van I Am Morbid is in vorm. Wat een prachtig warme en lage zangstem heeft die kerel en ook zijn extreme vocalen zijn dik in orde. Niet iedereen is evenwel gecharmeerd van zijn zangtechniek die hij bij Vltimas inzet. De ene keer werkt het trouwens ook beter dan de andere. In Chapel Of Ghouls en God Of Emptiness werkt het, maar op enkele andere momenten slaat hij de plank mis. Verder niets dan lof voor hem en zijn banmakkers. Gitaristen Richie Brown en Bill Hudson zorgen voor een mooi vol geluid en mogen om de beurt soleren. De ene na de andere Morbid Angel-klassieker wordt met overtuiging op het publiek afgevuurd, dat zich gretig laat overdonderen door Immortal Rites, Fall From Grace. Pain Divine en Rapture. Alleen Dominate mist wat overtuigingskracht. Daar staat tegenover dat vele honderden bezoekers meeknikken of headbangen met een zeer sterke versie van Where The Slime Live. Voor velen is de show van I Am Morbid het hoogtepunt van Stonehenge 2024.

De koek is nog niet op, want Deicide is nog een grote naam uit de deathmetalwereld. In een ver verleden deden Glen Benton en co ons landje nog regelmatig aan, maar de laatste keer dat de Amerikanen hier waren, was alweer in 2019. Vorig jaar kwam Banished By Sin uit en daarvan komen vandaag drie nummers aan bod: Bury The Cross… With Your Christ, From Unknown Heights You Shall Fall en Sever The Tongue. Die komen goed uit de verf dankzij het kraakheldere, bijzonder goed afgestelde geluid. Niets gaat echter boven de klassiekers: Sacrificial Suicide, Deicide, Oblivious To Evil, Once Upon the Cross, They Are The Children Of The Underworld en Homage For Satan. Als punten van kritiek zijn er het tekort aan interactie met het publiek en het gebrom van Benton. De bandleden draaien na afloop van elk nummer met de rug naar het publiek en Benton mompelt zijn teksten grotendeels onverstaanbaar. Dat wekt bij sommigen op de lachspieren. Toch blijven de songs fier overeind en valt op de uitvoering niets af te dingen. Gaaf om Deicide weer aan het werk te hebben hezien.

Het is aan Graceless om het feest af te sluiten. De Nederlandse deathmetalformatie doet niet onder voor alle grote namen en komt met een korte maar krachtige set van vijf nummers. Ook hier valt het goede geluid weer op. Daardoor hebben ze veel impact en ook al zit er een enorm lange festivaldag bijna op, er zijn nog veel festivalgangers die blijven kijken. Het is dan ook nog steeds lekker weer. Graceless bevestigt zijn goede live-reputatie met onder meer Die On Demand en Retaliation Of The Wicked. De bulldozermetal met doomy passages bevalt uitstekend en het is dan ook jammer dat er plots een einde aan het optreden komt omdat er in verband met het aflopen van de vergunning om 0.00 uur geen tijd meer is voor het laatste nummer op de setlist.

Daarmee komt een wat abrupt einde aan het festival. Ondanks dat het een heel lange dag was met veertien uur gave herrie aan de kop en een brandende zon, smaakt het naar meer (al gaat het vlak na middernacht alsnog regenen). Stonehenge 2024 gaat de boeken in als een van de beste edities. Niet alleen vanwege het aangename weer (al was het wel heel warm in de middag), de goede organisatie, de vriendelijke vrijwilligers, maar vooral vanwege de sfeer op en rond het festivalterrein en de vele goede bands. Veel grote namen dit keer vanwege het jubileum, maar ook de bands die al vroeg optraden, lieten zich doorgaans van hun goede kant zien en horen. Het was prettig dat er iets minder bands optraden, waardoor de vroege bands een half uur speelden (in plaats van twintig minuten, zoals ook wel het geval is geweest). Al met al een zeer geslaagd evenement. Het is dan ook niet gek dat de kaartverkoop voor de volgende editie als een trein gaat. We zijn dan ook graag weer van de partij om onder meer Autopsy en Napalm Death aan het werk te zien. Tot dan!