Ik zit momenteel thuis met een voedselvergiftiging dus dat is wat minder. Ik weet niet wat er gebeurd is, maar ik schijt en kots de ingewanden uit mijn lijf, wat super is vlak voor een tour. Gisteren hebben we een hele lange repetitie gehad, dat ging echt met hangen en wurgen bij mij. De komende dagen repeteren we ook nog. Ik moet er wel bij zijn want ik moet ook de nummers natuurlijk instuderen. Ik hoop dat het goed komt voor de tour die donderdag start. Stiekem maak ik me toch wel wat zorgen. Ik zie het straks wel. Ik doe rustig aan en slaap veel.
Laten we het over leuke dingen gaan hebben. Over jullie nieuwe plaat Venereal Dawn bijvoorbeeld. Hoe zijn de reacties tot nu toe?
De meeste reacties zijn heel positief. We hebben nog nooit zo vaak hoge cijfers gekregen. Toch wisselt het wel. Af en toe is er iemand die er niets mee kan. Die heb je er altijd bij. Liefhebbers van het oudere materiaal bijvoorbeeld, die willen dat we precies dezelfde plaat als vijftien jaren geleden maken. Het verbaast ons zo dat mensen bijvoorbeeld over het feit vallen dat het eerder langzaam dan snel is. Het is best een traag album, dat geven we ook toe. Het is toevallig zo gekomen. Het was niet zo gepland. Dark Fortress is altijd een band geweest die naar het langdradige neigt. Op zich is dat ook geen verrassing dus. Als mensen dan helemaal gechoqueerd zijn omdat het niet een album is dat van begin tot einde vol zit met blastbeats, dan heb ik ook zoiets van, heb je ooit wel eens wat geluisterd van ons? Weet je wel wie we zijn of ben je alleen al pissig omdat iets geen blastbeats bevat? (lacht). Ik wil niet zeggen dat die mensen ongelijk hebben. Je kunt niemand dwingen om het leuk te vinden. Wij vinden het in ieder geval een heel erg gaaf album waar we trots op zijn.
Smaken verschillen, dat hou je toch.
Dat is inderdaad het mooie. Daar heb ik ook geen moeite mee. En liever zo dan ongeïnteresseerde reacties als: “Och ja, weer zo’n album, mwoa” (lacht).
Hoe is het proces van totstandkoming verlopen? Als ik het album beluister, is het volgens mij veel werk geweest.
Ja, dat kun je wel zeggen. Het ging een beetje met vallen en opstaan deze keer. We hebben er ontzettend lang (vier jaar) over gedaan maar dat lag slechts gedeeltelijk aan het materiaal zelf. Natuurlijk zijn we lang bezig geweest met de opnames, de mix, het schrijven van het geheel. Het is toch wel een monolithisch ding met veel details. Het duurde lang voordat het op gang kwam, voordat we in de juiste mindset waren om zo’n album te kunnen schrijven. Dat had niet eens in de eerste instantie met inspiratie te maken, maar met logistiek en scheduling. We vinden het steeds moeilijker om onze agenda’s op elkaar af te stemmen. Velen van ons zitten in verschillende bands. We hebben drie professionele musici in de band. Wij moeten er enorm hard aan trekken want we nemen al het werk aan dat er binnenkomt. Dat heeft als gevolg dat je de tijd moet verdelen. V. Santura speelt ook met Tryptikon, een veel grotere band dan Dark Fortress, dus die krijgt voorrang. Als Tryptikon niest, krijgt Dark Fortress de griep. Noneuclid en de nog kleinere bands waar we inzitten, die vallen zelfs in een coma (lacht).
Tryptikon doet over bepaalde dingen ook best lang. Ze zouden twee tot drie jaar geleden al een album maken geloof ik, maar dat gebeurde steeds niet, dus dat was best frustrerend. Zo’n album schrijven doe je ook niet in een week. Je moet de rust hebben in je hoofd zodat je je erop kunt focussen. Als je elke dag vijf keer ergens anders moet zijn en met duizend dingen tegelijkertijd bezig bent, vind je ook niet de rust. We merken dat het een steeds grotere uitdaging wordt maar dat heeft de hele wereld volgens mij, het vinden van vrede en rust. Iedereen heeft er last van. We zijn er wel heel blij mee dat het album er is. Het geeft ons wel weer een push, dat we er weer zijn.
Jullie hebben dagen van veertien uren gedraaid toch?
Ja, de zangopnames duurden allemaal zo lang. Voordat ik mijn bed uit was, was ik al koorpartijen aan het mailen. Vervolgens ga je blèren tot drie uur in de nacht, ben je tussendoor nog met andere dingen bezig en probeer je die rare vertalingen te maken. Toch is het ergens wel leuk want je bent zo gefocust. Er is niets anders meer. Als een meganerd ben je alleen daar mee bezig. Een bijzonder gevoel, heel intens. Het vreet wel aan je en toch geeft het ook veel energie.
Dat hoor je ook wel op de plaat terug. Het album klinkt gefocust. Alsof jullie duidelijk wisten welke richting het zou moeten meekrijgen.
Dat was toch niet altijd helemaal duidelijk. We hebben nog veel meer nummers dan op de plaat terecht zijn gekomen. We moesten een aantal nummers weglaten die eigenlijk even goed waren als nu op de plaat staan. Nog eentje van elf minuten en een hele trage. Toen we met de opnames bezig waren, lag er nog de vraag: welke nummers komen wel en niet op de plaat? Op een gegeven moment moet je het weten omdat de cover gemaakt moet worden. Ik weet nog dat we op de dag dat we het moesten inleveren, er nog een discussie was over de samenstelling van de nummers.
Wat ik fascinerend vond is dat we met wat we hebben opgenomen, vijf compleet verschillende albums hadden kunnen maken. Als we alleen maar de blackmetaltracks op een plaat hadden gezet, dan was er geen discussie. Maar we hadden ook een alternatieve rockplaat kunnen maken, waarop geen blastbeat meer te vinden is. En dat was wel heel erg spannend. Je hebt een keuze welke stap je gaat zetten en uiteindelijk kozen we voor de optie om beide aan te bieden. Dus zowel de oude stijl in ere houden als een stap verder te gaan met het nieuwe materiaal waarmee we op het vorige album deuren mee geopend hadden. Muzikaal zouden we het een gemiste kans vinden als het alleen maar het gebeuk à la 1993 zou zijn.
Dus het was een bewuste keuze om een dynamische plaat te maken, in het verlengde van voorganger Ylem, of is het spontaan ontstaan?
Het is een bewuste keuze. Het is een optelsom van de kwaliteiten van iedereen. Je hoort waar iedereen mee bezig is. Het levert niets op als je pretendeert iets te zijn maar het niet bent. Het is altijd zoeken om hoe wat we nu zijn, vertaald te krijgen naar waar deze band voor staat. We wisten vanaf het begin dat we een organisch geluid wilden hebben. We wilden af van de getriggerde plastic drums. Die waren begin jaren negentig even leuk maar daarna raakte iedereen er kotsbeu van. Onze drummer begon als een metaldrummer maar die is al jaren afgestudeerd met een conservatoriumdiploma. Hij heeft zoveel geleerd en zo’n geluid ontwikkeld en dynamiek, met veel gevoel. Het zou raar zijn als we daar niets mee zouden doen. We hebben de drums zo natuurlijk mogelijk laten klinken.
Vervolgens hebben we dat doorgetrokken naar alle andere dingen. Het album draait niet om computertrucjes maar om mensenwerk, om de skills die wij kunnen aanbieden. Alles is echt. Ik verstop mijn stem niet achter distortions. Live moet het zo klinken als op de plaat en niet heel anders. De gitaren zijn niet gefrankensteind, de koren zijn echt. In de cover, een olieschilderij, zie je dat echte ook weer terug. De levensduur van de plaat wordt ermee verhoogd als het echt en organisch is, als het ademt en dynamisch is. Dat is niet gebruikelijk in de black metal, die toch ook vaak zijn charme haalt uit een beetje baggergeluid en daar is niets mis mee. Het is niet zo dat we nu willen zeggen dat niets deugt, maar wij hadden de behoefte om het zo crisp en echt mogelijk te laten klinken en daar hebben we veel moeite in gestopt.
Voor ons is het meer geworden dan black metal. Natuurlijk is het een blackmetalband maar voordat ik deel van de band uitmaakte, beschouwde ik Dark Fortress als een metalband. Je kunt over het album zeggen wat je wilt, of het überhaupt nog black metal is, het is wel allemaal metal wat erop staat. Wat erop staat is true, wij zijn metalheads. Wij nemen wel de vrijheid om elke keer een verfrissende vorm te zoeken, om de oude inhoud op een nieuwe manier te kunnen brengen. Je kunt jezelf ook herhalen maar dan is er voor ons niets meer aan. We gaan niet Stabwounds 2 maken en zeker niet Under The Sign Of The Black Mark 2 want dat kunnen we nooit beter dan Bathory. Zeker als musicus moet je vooruit denken. Anders zou het de moeite niet waar zijn als we op de smaak van een individuele fan zouden schrijven. Hopelijk weten de fans hoe wij werken. Er is niets anders gedaan dan op de andere albums.
Wel was het de grootste uitdaging om nieuwe elementen toe te voegen. We hebben al zes albums gemaakt en bestaan al twintig jaar. Alles is al gemaakt omdat Jan Lul en zijn hond ook al een blackmetalband hebben. Wat kun je nog verzinnen dat de moeite waard is om nog iets toe te voegen? Dat was best lastig.
Venereal Dawn is een conceptalbum. Kun je iets over de rode draad vertellen?
Het gaat over de vraag hoe je in een extreem vijandelijke omgeving kunt overleven. Het scenario is dat de natuur doorgedraaid is. Dat je ziek wordt van het zonnelicht. De zon is niet alleen een passieve kracht die dingen verbrandt, maar rukt ook bomen uit de grond en maakt je erg ziek en gek. Wat ik interessant vond, is: Hoe zou je daar als mens mee omgaan? Wat gebeurt er in je als je weet dat het totaal uitzichtloos is, dat je er sowieso onder gaat bezwijken. Dat de civilisatie voorbij is. Alles gaat dood. Je maakt geen enkele kans om daar iets tegen te doen. Hoe kun je je dan spiritueel toch nog staande houden?
Ik heb dat ingebouwd in een verhaal van iemand. Zijn bloed biedt een soort tijdelijke bescherming tegen de vloek van het zonlicht. Mensen smeren zich in met bloed. Ze maken elkaar af om een dag langer te kunnen leven, zeer naar de menselijke aard. De hoofdpersoon wordt als ritueel slachtoffer misbruikt. Hij raakt bezeten door de intelligentie die op dat zonnelicht huist. Een creature die uit licht bestaat, een soort intelligent licht waar creaturen uit bestaan wat een bewustzijn heeft. De rest van de plaat gaat erover dat hij zijn menselijkheid verliest, omdat hij laag voor laag doodgaat. Er blijft een soort energiekern van hem over en uiteindelijk verandert hij in een van die lichtcreaturen, een soort hergeboorte in een andere laag van de werkelijkheid, een andere subabdominale laag.
Heb je dat idee uit een boek of film of eigen interesse?
Het kwam uit mezelf maar het werd getriggerd door een boek van Stephen Donaldson met de titel The Wounded Land. Het idee van een vervloekte zon die de natuur iedere dag op zijn kop zet en mensen ziek maakt komt daarvandaan. Daarna ben ik er op mijn eigen manier mee doorgegaan. Het idee met het intelligente licht had ik opeens in mijn hoofd en het leek me de moeite waard om het uit te lichten. Ik had een diepere spirituele laag nodig in het verhaal. Ik had een paar albums geschreven, bijvoorbeeld voor Noneuclid, die nihilistisch waren over dat alles hopeloos is, alles doodgaat en vernietigd wordt. Maar er is een beperkte hoeveelheid woorden die je daaraan kunt wijden. Het is vrij perspectiefloos.
Ik had nu de behoefte om een perspectief te bieden. Black metal moet wel iets destructiefs hebben. Je kunt het niet over bloemetjes of kaassoufflés gaan hebben (lacht). Ik wilde de twee werelden bij elkaar brengen. Je kunt door de duisternis heen gaan en er aan de andere kant uitkomen. Is er hoop in een uitzichtloze situatie. Daar gaat het om.
Je ziet het concept ook weer terug in het artwork, een mooie olieschildering. Je hoort het in verschillende details terug. Concept, teksten, muziek en de kunst vormen een geheel. Was dat veel werk?
Dat is de puzzel, om alle details op een lijn kunnen krijgen. Het is heel spannend in de studio.
Met The Deep hebben jullie flink geëxperimenteerd. Wat wil je met dat nummer vertellen?
Muzikaal was de inspiratie een nummer van Destruction. Op de Mad Butcher-ep (1987) staat een instrumentaal stukje, The Last Judgement, met alleen gitaren. Zo leuk om alleen gitaren te horen, een heel bijzonder gegeven. Ik heb altijd van die interludes gehouden. Ook op The Silent Enigma staan van die rustige momenten. Er gaat even een poort naar iets anders open tussen alle harde nummers door. Ik wilde antwoord op de vraag: kun je met akoestische gitaren even brutaal zijn als een metalbands met drums? Ik houd van het lage. Ik heb veel soorten gitaren. Ik heb mezelf ik een orkest omgetoverd. Met een symfonische gedachte kun je die op je eigen manier in het brutale omzetten.
Het gevoel dat erachter zit, is belangrijk. Het is een belangrijk punt in het gehele verhaal. Het is het moment dat de protagonist zich helemaal terugtrekt in zijn eigen innerlijk en dat komt omdat het zo verschrikkelijk is om hem heen. Hij wordt de plaat lang al gemarteld. Hij kan niet ontsnappen. De enige plek waar hij zich kan terugtrekken. Hij trekt zich zo ver terug dat niets hem meer kan raken. Vandaar dat het een clash is tussen ruige, brute momenten en toch ook de alomvattende behoefte naar vrede. Die twee dingen zijn heel nauw verbonden. Als jij behoefte hebt aan rust en dat niet krijgt, kan dat het meest agressieve aanvallen tot gevolg hebben vanwege de wanhoop. Een complex gevoel dat zich dan uitdrukt. Het is precies het geluid dat dat uitdrukte. Ik had zo’n nacht dat ik niet kon slapen. Ik werd om half zes wakker. Hoorde wilde honden voor het raam. Ik werd wanhopig, ik wilde slapen, ik ben kapot, of ik pak een mes. Ik moet iets doen. De tekst in een ruk ingesproken en opgeschreven. Later heb ik het er weer bij gepakt en paste het precies.
Het is een kort nummer. Verder zijn het allemaal lange nummers. Je begint direct al met een van elf minuten.
Dat was een gok. We twijfelden eerst maar dachten daarna: “Waarom niet.” Het heeft een mooie volgorde. Het is nu een afwisseling tussen black en progressieve death metal. Na The Deep is Chrysalis het kortste nummer. Daar hebben we een clip voor opgenomen.
Er is ook een experiment met een zangeres. Wie is het en hoe kwamen jullie op het idee?
Via Facebook. Af en toe schuilt er een heel tof iemand achter die enorme hoeveelheid Facebookvrienden. Ik word soms knetter van Facebook maar er zitten parels van mensen tussen. Die worden soms hele goede, persoonlijke vrienden. Deze zangeres komt uit Tunesië. We wisten dus dat ze goed kon zingen. Ze is nu 23-24 jaar. Ze had nog nooit in het Arabisch gezongen, ze is eerder Westers. Voor haar is het ook spannend geweest. Het is voor ons ook wat nieuws. Een meisje uit Tunesië neemt zichzelf op en je wordt er echt door verrast. We hadden niet verwacht dat het zo goed in het nummer zou passen. Je kunt jezelf zo verrassen. Iets mooiers bestaat er niet. Het geeft je veel energie. Tot een bepaalde hoogte ben je membraam waar alles doorheen klinkt. Je hebt momenten waarvan je niet weet hoe, wat en waarom het ontstaat. Dat is de magie. Als je dat niet hebt, wordt het een mechanisch werk. Je moet jezelf altijd proberen te verrassen en verbeteren.
Wildhoney en Deeper Kind of Slumber van Tiamat en The Silent Enigma van Anathema zullen altijd bovenaan staan bij me. Dynamische platen die verrassen en dat moest er bij ons ook eens uitkomen. Ze staan ver van de traditionele black metal af maar toch zit die muziek in ons hart. Het is gewoon gaaf. Wel is het jammer dat Tiamat nu slappe whiskyrock maakt. Het ligt er blijkbaar aan welke drugs is gebruikt (lacht). De psychedelisch drugsfase heeft goed uitgewerkt, maar de drugs en coke hadden niet zo’n goede uitwerking.
Wat vind je dan van de ontwikkeling van de metal in zijn algemeenheid?
Het is al bijna twintig jaren zo dat de retrogedachte, dat je moet lijken op iets ouds, het hoogst haalbare is. Dat is een ontwikkeling die me al jaren zorgen baart. Als je creatief bezig bent, wordt je uitgescholden voor de kleinste afwijking van wat alle anderen doen. Dit is niet zoals in het begin. In het begin ging iedereen naar alle metalconcerten of het nu een kleine of grote band was. Iedereen had de openheid om overal naar te luisteren. Er was nog geen strikte verdeling dat als je naar blackmetal luisterde, je niet naar death metal mocht luisteren. Om de twee of drie jaar kwam iemand met iets nieuws. Die retrospirit is van nu, die is niet van toen. De glorificatie van de jaren tachtig is volledig misplaatst en een teken van de seniliteit van de hele scene.
Er wordt toch wel goede muziek gemaakt. Het is een superspannende tijd waarin we leven. Je kunt overal alles consumeren wat ooit gemaakt is. Het wordt nu te veel voor mensen. Daardoor gaan ze als volgt redeneren: "Het beste gevoel krijg ik bij Sodom, laat ik het dan maar bij Sodom houden." Daardoor richt men zich op een bepaalde band omdat het vertrouwd klinkt, daar heb ik genoeg aan naast mijn drukke baan en kinderen. Dat je niet op je vrije avond naar ingewikkeld muziek van een Rotterdammer moet luisteren. Dat is wel een probleem voor de makers.
Ook de festivals: niemand stopt zodat er al dertig jaren dezelfde headliners staan. Er is ook geen doorstroming. Af en toe breekt er een nieuwe act door. Saxon en Iron Maiden staan er nog altijd. Geweldige dat ze allemaal nog spelen. Voordat het de metal z’n muzikale potentie heeft ontplooid, is het geworden tot een museum. De laatste twee Slayer-platen vind ik erg matig. Ook het alom geprezen album van Testament van een paar jaar geleden, die goede recensies kreeg. Testament heb ik altijd een geweldige band gevonden. Ik heb veel respect voor de muzikanten. Na de recensies van het nieuwe album gelezen te hebben, dacht ik: “Dit is het nieuwe Master Of Puppets”. Na het beluisteren, was ik teleurgesteld op een rare manier, want het is wel een goede plaat maar ik hoorde er niet iets op wat nog niet op de eerste plaat stond. Alex Skolnick is een geweldige jazzgitarist met een enorme muzikale horizon maar daar hoor je weinig tot niets van terug. Hoe kon hij überhaupt weer terugvallen naar het niveau van de drie riffjes? Het moet zo zijn dat ze hebben geprobeerd het precies zo te doen als eerder. Maar misschien is het voor hun wel wat nieuws en is het mijn beperking dat ik veel te spaced-out ben. Wij verdienen er zelf geen rooie cent mee dus als het plezier wegvalt, waarom zou je dan nog blijven spelen?
Je bent geboren in Duitsland en hierheen gekomen vanwege een studie voor flamencogitaar. Waaruit bestaan je dagelijkse bezigheden op het gebied van muziek?
Ik heb die studie niet afgemaakt omdat ik in klassieke compositie ben afgestudeerd. Het is het hoofddeel van mijn werk. Ik ben heel druk bezig om voor iedereen te componeren. Alles is daaruit voortgekomen of onderdeel ervan geworden. Dat de metal versterkt terugkwam is gewoon een sentiment waar je niet van afkomt. Je blijft altijd een metalgast. Je kunt het goed mixen met een orkest of strijkpartijen baseren op brute riffs. Met Noneuclid hebben we dat vaak gedaan. En met het Metropool-orkest samen. Ook hebben we met een studentenorkest uit Utrecht een Wagner-project op een boot gedaan.
Mijn muzikale bijdragen aan Dark Fortress zijn weliswaar welkom, vooral de klassieke en koorarrangementen. Verder ben ik niet de muziek aan het schrijven, wel de vocals. Wel even lekker om niet de muziek te schrijven. Ik schrijf me kapot voor andere projecten.
Je bent geloof ik ooit noodgedwongen gaan zingen omdat er niemand anders in de band wilde zingen. Maar je hebt een enorme variatie aan vocale technieken. Heb je lessen gehad?
Ik heb een paar lessen genomen om toonvaster te worden. Het is niet mijn ambitie om de volgende Pavarotti te worden (lacht). De basis is het brute, daar ben ik thuis in. Als ieder zijn best doet om vooruit te gaan in een band, dan moet de zanger dat ook doen. Ik voel de verplichting dat ik creatief moet zijn. Wat kun je nog doen met je stem? Heel belangrijk dat je in de extreme esthetiek en uitdrukkingsvorm, een zo rijk mogelijk palet aan contrasten aanbiedt, anders wordt het saai en werkt het niet meer. Toegewijd zijn, daar gaat het om. Blackmetalfestivals zijn te veel hetzelfde. Vooral erg bij underground, provinciebands. Zij zijn vooral bezig met imitatie. Het wordt niets tenzij ze uit Noorwegen komen (lacht).
Jullie staan op het punt om te gaan touren. Wat kunnen we van de shows verwachten?
De middelen zijn beperkt dus veel showelementen zullen er niet zijn. We kunnen geen groots optreden bieden. Wel zijn we een extraverte en energieke band. We geven altijd alles. We hebben geen extra showelementen omdat dat erg lastig is. We hebben Floor Jansen op het podium gehad, eenmalig, vanwege het eindexamen van onze drummer. Hij speelt met haar in Revamp. Ik denk dat we tijdens de komende tour een interessante package hebben met drie bands die goed bij elkaar passen. We hopen dat het gewaardeerd wordt.
Willen jullie je vooral concentreren op de nieuwe plaat of wordt het een mix van zowel oud als nieuw materiaal?
Van de eerste twee spelen we niets. We hebben maar zeventig minuten. We hebben vier jaar lang dezelfde zooi gespeeld maar we willen wel iets van elke andere plaat spelen en een beetje doorwisselen. Bepaalde dingen moet je spelen. We zijn aan het repeteren. We hebben een fundus teruggebracht tot anderhalf uur. We spelen uiteraard een aantal nieuwe nummers. Er komen wel oude ruige nummers langs want die zijn ook wel lekker om te spelen.
Paymon heeft na zestien jaar de band verlaten. Jullie gaan touren met Job Bos. Wordt hij ook de permanente vervanger van Paymon of wordt er ondertussen naar een vervanger gezocht?
Er zijn nog geen afspraken gemaakt met Job. We hebben net de plaat af. Het gaat zeker een tijd duren voordat we nieuwe nummers gaan maken. Job heeft eerder met ons gespeeld en doet het goed. Hij is de toetsenist van Satyricon, Ruins of Beverast, en Hate Meditation, de opvolger van Nachtmystium. Hij is als een raket gestegen. We zijn blij dat we met hem kunnen werken, een geweldige, jonge gast. We zijn blij dat hij tijd voor ons maakt momenteel.
Dank je dat je ondanks dat je niet fit was, tijd hebt gemaakt voor dit interview.
Het ging vandaag al wat beter, ik heb wat eten in mijn lijf kunnen houden. Als de tour maar goed gaat. Vervelend dat er maar een show in Nederland is. De oorzaak hiervan is me niet precies bekend. Ik ben zwaar teleurgesteld. Hopelijk staan we volgend jaar op festivals. Eindhoven Metal Meeting bijvoorbeeld. Met het nieuwe goede album komen we misschien meer in de picture. Het is leuk om te spelen en we hebben genoeg fans in Nederland. We definiëren onszelf als liveband. De platen zijn even belangrijk als de optredens.
Dinsdag 21 oktober staat Dark Fortress samen met Schammasch en Secrets Of The Moon in Nijmegen op de planken.
